MENOLOGION - Czerwiec

I · II · III · IV· V· VI· VII · VIII · IX· X· XI · XII

CZERWIEC

1 Św. męczennika JUSTYNA, filozofa i jego towarzyszy.

Św. Justyn (łac. Iustinus, sprawiedliwy łac), ur. ok. 100 roku we Flavia Neapolis (stroż. Sychem) w Palestynie, zm. ok 165 roku w Rzymie, filozof, i apologeta wczesnochrześcijański, męczennik, rywalizujący z myślicielmi ateńskimi. Pochodził z rodziny pogańskiej; po zapoznaniu się z różnymi systemami filozoficznymi (stoicyzm, arystotelizm, platonizm) zwrócił się ku chrześcijaństwu (ok. 130 r. przyjął chrzest w Efezie) i ogromną i wszechstronną erudycję poświęcił jego obronie; jako filozof wędrował przez wiele krajów, a ostatecznie dotarł do Rzymu, gdzie złożył bezpłatną szkołę; jego uczniem był Tacjan, późniejszy apologeta; według Euzebiusza z Cezarei osobistym wrogiem św. Justyna był cynik Krescens, z którym toczył on kilkakrotnie dysputy w obecności świadków; oskarżony wraz z sześcioma uczniami (Chariton Charitōn, dopełniacz: Charitōnos, obsypujący wdziękami gr), jego żona Charyta (Charitēs, uroczy, miły gr), Euelpist (Euelpistos, godny zaufania gr), Hieraks (Hieraks, dopełniacz: Hierakos, sokół gr), Peon (Peōn, dopełniacz: Peōnos, lekarz gr) i Walerian (łac. Valerianus) o wyznawanie chrześcijaństwa, został postawiony przed sądem prefekta Rzymu Juniusa Rustyka i ok. roku 165 skazany na karę śmierci przez ścięcie; zachowała się relacja z jego procesu oparta na aktach sądowych. Grób jego znajduje się w katakumbach Cyriaka. Z ośmiu pism jego zachowały się dwie Apologie oraz Dialog z Żydem Tryfonem. Jego doktrynę przedstawia Encyklopedia Katolicka (por. Drączkowski F., Justyn, w: EK t. 8, Lublin 2000, kol. 271-273).

Kościół początkowo nie miał wielkich umysłów w swoich szeregach (por. 1Kor 1,26), przyznają to sami chrześcijanie i ta sytuacja przeciwnikom nowej wiary nastręcza tematu do drwin. Poganie też zaczęli interesować się chrystianizmem, atakując go w licznych dziełach. Chrześcijanie w pewnym sensie zostali zmuszeni do zaangażowania się w dziedzinie intelektualnej. Mają przed sobą potrójne zadanie: postawić doktrynę chrześcijańską na takim poziomie, by filozofowie zwrócili na nią uwagę; przyswoić jej te elementy myśli pogańskiej, które można wykorzystać; odpowiedzieć na krytykę przeciwników. Np. stoicyzm był pośrednikiem, stanowił przygotowanie do chrześcijaństwa, bo jak ono miał za fundament personalizm, przyznawał wyższość siłom duchowym, podobnie jak chrześcijanie. Minucjusz Feliks, autor dialogu ,,Octavius", pisanego około r. 180, w którym rozmówca, broniący istnienia Boga i Opatrzności przywołuje powagi starożytne na świadectwo ideom nowym (chrześcijańskim) i szuka w pismach starożytnych precedensów chrześcijańskich, a znalazłszy coś, woła z triumfem: Eadem fere sunt ista, quae nostra sunt. Trzeba było wykazać, że chrześcijaństwo nie jest dziczą na zniszczenie cywilizacji, lecz że chce i może się do niej dostosować, jeżeli będzie miało w niej miejsce zapewnione. On sam cytuje Platona, Arystotelesa, Zenona, Cycerona, Senekę; komentuje ich, naśladuje. „Ich opinie tak dalece podobne do naszych, iż musi się wierzyć, że albo chrześcijanie dzisiejsi są filozofami, albo że dawniejsi filozofowie byli chrześcijanami... Ci filozofowie, z których tak jesteśmy dumni, mogą być przez nas powoływani, jako powagi” (por. Koneczny F., Cywilizacja bizantyjska, Komorów, s. 105).

Takiego zadania podjął się św. Justyn, św. Ireneusz (wspomnienie 23 sierpnia; por. Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1969, s. 318-321).

TROPARION o męczennikach (8A).

KONTAKION ton 2.

Mądrością boskich twoich słów, Justynie,* cały boży Kościół został upiększony,* a blaskiem twego życia świat oświeca;* dzięki strumieniom krwi wylanym* otrzymał koronę* i stojąc z aniołami przed Chrystusem,* modli się nieustannie za nas wszystkich.

2 Św. ojca naszego NICEFORA, wyznawcy, patriarchy Konstantynopola.

Św. Nicefor (Nikēphoros, odniósł zwycięstwo gr) pochodził ze znakomitego rodu, otrzymał wspaniałe wykształcenie, był sekretarzem na dworze cesarzowej Ireny, uczestniczył w VII Soborze Powszechnym, drugim w Nicei (787). Ciążyło mu pełne ludzkiej bieganiny życie dworskie, opuścił je i prowadził życie ascetyczne nad brzegami Bosforu aż do roku 806, gdy go wybrano patriarchą Konstantynopola (806-815). Mądrze rządził Kościołem i wytrwale bronił wiary. Lecz wkrótce w roku 813 cesarzem został Leon Ormianin (813-820), przeciwnik kultu ikon, który św. Nicefora, obrońcę kultu ikon, złożył z urzędu i skazał na wygnanie, gdzie 2 czerwca 829 roku zmarł. Przeniesienie jego Relikwii miało miejsce za patriarchy św. Metodego I (842-846; wspomnienie 14 czerwca) i jest świętowane 13 marca.

TROPARION o biskupie (5).

KONTAKION ton 4.

Wieniec zwycięstwa przyjąwszy z nieba, jakby z ręki Boga,* przesławny ojcze Niceforze,* zachowuj w bezpieczeństwie z wiarą cię czczących* jako Chrystusowego pasterza i nauczyciela.

3 Św. męczennika LUCYLIANA i jego towarzyszy.

Św. Lucylian (łac. Lucillianus, świecący łac) podjął śmierć męczeńską za cesarza Aureliana (270-275). Był to czcigodny starzec, były kapłan pogański, który mieszkał niedaleko od Nikomedii. Został schwytany z powodu wiary w Chrystusa i postawiony przed prefektem Sylwanem. Nie zechciał wyrzec się Chrystusa i powrócić do swej dawnej religii, dlatego połamano mu szczęki, biczowano, powieszono głową na dół. Rzucony do więzienia, zastał tam czterech chłopców (Klaudiusza łac. Claudius, kulawy łac, Hipacego (Hypatios, bardzo wysoki gr), Pawła i Dionizego Dionysios) zatrzymanych z tego samego powodu, z którymi na nowo stanął przed prefektem. Za mężne trwanie w swojej wierze zostali razem wrzuceni do rozpalonego pieca, skąd wyszli nietknięci ogniem, ponieważ w cudowny sposób deszcz go ugasił. Prefekt skazał ich na śmierć, polecając dla wykonania wyroku odprawić ich do Bizancjum: chłopcy zostali ścięci, Lucylian ukrzyżowany.

TROPARION o męczennikach (8A).

4 Św. ojca naszego METROFANA, patriarchy Konstantynopola.

Św. Metrofan (Mētrophanēs, ukazany przez matkę gr) był biskupem Bizancjum ok. 306 roku i zmarł 4 czerwca 314 roku. Według innych historyków miał być biskupem Bizancjum w 320 roku i miał być wysłany jako przedstawiciel na pierwszy Sobór Powszechny do Nicei (325 rok). Podeszły wiek nie pozwolił mu brać osobiście udziału w tym Soborze. Cesarz Konstantyn prosił ojców Soboru, by przyznali Metrofanowi tytuł patriarchy i począwszy od niego biskupi Konstantynopola zaczęli nosić ten tytuł. Trzeba zaznaczyć, że kanony triadyczne (na cześć Trójcy Przenajświętszej) w Oktoechosie nie pochodzą od tego Metrofana, lecz od innego, a mianowicie od Metrofana, biskupa Smyrny, który żył w połowie IX wieku w czasach patriarchy Focjusza (858-867, 877-886).

TROPARION o biskupie (5).

KONTAKION, ton 2.

Wiarę Chrystusa otwarcie głosiłeś* i trzymając się jej, naprawdę wielce pomnożyłeś swoją owczarnię.* Dlatego cieszysz się, Metrofanie, z aniołami,* modląc się do Chrystusa nieustannie za nas wszystkich.

KONTAKION inny, ton 4.

Od dzieciństwa byłeś czcigodnym naczyniem,* wybranym na służbę Bogu biskupem,* do Którego z radością wołałeś:* Równy jesteś, Chryste, Ojcu i Duchowi.

5 Św. męczennika DOROTEUSZA, biskupa Tyru.

Św. Doroteusz (Dōrotheos, dar boży gr), biskup Tyru, był w wieku 107 lat skazany na śmierć przez pogan w 362 roku za cesarza Juliana Apostaty (355-363) w Odyssopolu w Tracji (dziś Warna), a może, według innych, w Edessie w Mezopotamii. Odznaczał się dużą wiedzą, znał język łaciński. Przypisuje mu się niesłusznie naiwną kompilację "na temat proroków, apostołów i 70 uczniów", bardziej znaną pod nazwą Synopsa Doroteusza oraz Poczet biskupów Bizancjum ułożony przez fałszerzy dokumentów mających złe intencje, a mianowicie, aby sprowokować pogląd, że stolica apostolska w Bizancjum jest starsza od tej w Rzymie.

TROPARION o biskupie męczenniku (10).

KONTAKION, ton 5.

Cnotami i bożą nauką świecąc bardziej niż słońce,* a cierpieniami też, błogosławiony, zabłysnąłeś;* oświeciłeś ziemię, Doroteuszu,* rozegnałeś mroki pogaństwa i zgubne herezje,* dlatego uroczyście obchodzimy twe wspomnienie.

6 Św. ojca naszego BESSARIONA Cudotwórcy i św. HILARIONA Nowego, igumena klasztoru Dalmatów.

Wielebny Bessarion (Bēssariōn, dopełniacz: Bēssariōnos, leśny gr) pochodził z Egiptu, w młodym wieku przyjął chrzest, prowadził surowy tryb życia, by zachować otrzymaną na chrzcie łaskę. Chcąc poznać bliżej życie mnisze, odwiedził w Palestynie św. Gerasyma (wspomnienie 4 marca) na pustyni nad Jordanem, widział też innych mieszkańców pustyni, poznając zasady życia zakonnego. Gdy wrócił do Egiptu, przyjął postrzyżyny i został uczniem św. Izydora z Peluzjum (wspomnienie 4 lutego); wybrał dla siebie rodzaj drogi do świętości (gr. politeja) polegający na milczeniu, ograniczeniu pokarmu do minimum i nieustannej modlitwie. Odznaczał się też zadziwiającą pokorą; gdy pewnego razu kapłan jednemu z mieszkańców pustyni, który zgrzeszył, kazał wyjść ze świątyni, wówczas wyszedł też i św. Bessarion ze słowami na ustach: ja też jestem grzeszny. Bóg obdarzył go łaską czynienia cudów: przemieniał gorzką wodę morską w słodką, chodził po wodzie jak po suchym lądzie, jednym słowem wypędzał złe duchy. Spał zawsze w pozie stojącej lub siedzącej, większość życia spędził na modlitwie pod gołym niebem. W głębokiej starości odszedł do Pana pod koniec V wieku.

Św. Hilarion (Hilariōn, dopełniacz: Hilariōnos, cichy, łagodny, wesoły gr) urodził się w 776 roku z ojca Piotra z Kapadocji i matki Teodozji, pobożnych rodziców, znanych na dworze cesarza Leona IV Chazara (775-780); ojciec był dostawcą chleba na stół cesarski. W wieku 20 lat zostawił, według rady ewangelicznej, ojca swego, matkę, dom, majątek, i wstąpił do klasztoru Xerokopios w Bizancjum. Potem przeszedł do klasztoru Dalmatów (patrz 30 maja), gdzie przyjął najwyższy stopień „wtajemniczenia” monastycznego i święcenia kapłańskie. Po śmierci igumena cesarz Nicefor I Logotheta (802-811) i patriarcha św. Nicefor I (806-815) naznaczyli św. Hilariona na następcę zmarłego. Przez 8 lat wspaniale prowadził trzodę Chrystusową. Gdy objął tron cesarski Leon V Ormianin (813-820), zawzięty obrazoburca, św. Hilarion za wierność świętym ikonom zostaje zesłany do innego klasztoru, do więzienia wojskowego, jest bity, maltretowany przez kilka lat. Cesarz Michał II Jąkała (820-829) go odwołuje z wygnania; pod opieką pobożnej niewiasty Święty wraca do zdrowia; a nowy cesarz Teofil (829-842), ikonoklasta, znowu wraz z innymi wyznawcami go więzi, bije i zsyła na odludzie. Dopiero po śmierci Teofila cesarzowa Teodora w 842 roku wszystkich zesłańców odwołuje do stolicy, umacnia prawowierność przez przywrócenie kultu ikon. Św. Hilarion wraca do swego klasztoru i po trzech latach pełen zasług umiera w 845/6 roku.

TROPARION o biskupach (6).

KONTAKION o Hilarionie, ton 2.

Ustrzegłeś bez uszczerbku jak prawdziwy pasterz* na zielonych łąkach owieczki swego stada* i zostałeś wielkim godnością swych czynów, nowy Hilarionie,* za prawowierność spadły na ciebie liczne cierpienia i boleści.* Za to otrzymałeś pełne radości życie niebieskiego Syjonu:* módl się za nas, wielebny.

KONTAKION o Bessarionie, ton 2.

Naśladując Moce z Wysokości,* przeżyłeś życie na sposób ptaków, wielebny,* odłożyłeś w niepamięć sprawy ziemskie,* nieustanne pragnienie pchało cię do niebieskich dóbr Chrystusa Króla,* aż Go osiągnąłeś, Bessarionie:* módl się nieustannie za nas wszystkich.

7 Św. męczennika TEODOTA, biskupa Ancyry. - Św. męcz. Marcelina, papieża rzymskiego i św. męcz. Marcelego, papieża rzymskiego i św. Anakleta, papieża rzymskiego.

Św. Teodot (Theodotos, dar Boga gr) był oskarżony przed prefektem miasta Teoteknonem, że szukał i usiłował pogrzebać ciała męczennic, które były wrzucone do jeziora w Ancyrze w Galacji (parz 18 maja). Przyprowadzony przed prefekta wyznał, że jest chrześcijaninem i stwierdził, że on, zwyczajny człowiek, jest mocą Chrystusa mocniejszy od cesarzy i że nie boi się żadnych władców. Natychmiast go okrutnie zbili, powiesili na drzewie i poszarpali mu ciało tak, że otwarte rany pokryły go całego. Zakończył swe życie za cesarza Dioklecjana (284-305).

Św. Anaklet, papież, żył w I wieku, został umęczony za cesarza Domicjana (81-96). Wg najstarszego wykazu papieży miał być drugim z kolei następcą św. Piotra. Daty jego rządów Kościołem (79-90) zostały skonfigurowane w III lub IV wieku. Mógł być niewolnikiem. Podobno podzielił Rzym na 12 parafii.

Św. Marcelin, objął katedrę św. Piotra w 296 roku; w czasie prześladowania za Dioklecjana podobno przestraszył się okrucieństwa mąk i złożył kadzielną ofiarę bożkom pogańskim, ale natychmiast głęboko żałował i wyznał wiarę w Jezusa. Po torturach wraz z innymi został ścięty.

Św. Marceli, zmarł w r. 309. Swój krótki pontyfikat poświęcił reorganizacji Kościoła po prześladowaniach Dioklecjana. Dużo przykrości doznał ze strony tzw. lapsi, chrześcijan, którzy w czasie prześladowań zaparli się wiary, a potem nie chcieli się poddać warunkom pojednania. Przeżył wygnanie, ale męczennikiem chyba nie był.

TROPARION o biskupie męczenniku (10).

8 Σ Przeniesienie relikwii świętego wielkiego męczennika TEODORA DOWÓDCY.

Ciało św. Teodora (Theodōros) zostało z Amazji (Pont) przeniesione do Euchaity, ale trudno określić datę tego faktu (patrz 8 i 17 lutego).

Służba: patrz 8 luty.

9 Σ Św. ojca naszego CYRYLA, patriarchy Aleksandrii.

Św. Cyryl (Kyrillos), arcybiskup Aleksandryjski, urodził się w 2. połowie IV wieku w Egipcie, zmarł 27 czerwca 444 roku w Aleksandrii, teolog, ojciec i doktor Kościoła. Kształcił się prawdopodobnie w Aleksandrii, a następnie przebywał u mnichów na pustyni; na intelektualną i moralną formację Cyryla wywarł wpływ jego stryj, patriarcha aleksandryjski Teofil; 18 października 412 roku zastał wybrany jego następcą. Polemizował z Nestoriuszem, patriarchą Konstantynopola (428-431) w kwestiach dogmatycznych i wzywał go do przyjęcia nauki o dwu naturach i jednej osobie w Chrystusie; dokonał w roku 431 uroczystego otwarcia Efeskiego Soboru, któremu z polecenia papieża św. Celestyna I (422-432) przewodniczył; dzięki jego inicjatywie ogłoszono wtedy dogmat o macierzyństwie Bożym Maryi oraz potępiono nestorianizm. (Nestoriusz twierdził, że w Chrystusie są dwie różne osoby, a Maryja była tylko matką osoby ludzkiej Jezusa z Nazaretu, a nie osoby boskiej Syna Bożego. Św. Cyryl przeciwnie, twierdził, że Maryja może być nazywana Matką Boga (gr. Theotokos). Obaj przedstawili swoje poglądy papieżowi św. Celestynowi I. Papież potępił naukę Nestoriusza). Przez intrygi nestorian św. Cyryl został złożony z urzędu; pod wpływem publicznej opinii powrócił do Aleksandrii; miał się przyczynić do uporządkowania aleksandryjskiej liturgii, zachowanej w języku koptyjskim.

Św. Cyryla uważa się za jednego z największych mariologów, gdyż w dużej mierze przyczynił się do wyjaśnienia macierzyństwa Bożego Maryi, wynikającego z nauki o unii hipostatycznej (osobowej); ponieważ Jezus Chrystus jest w jednej osobie Bogiem-Człowiekiem, a współorzekanie przymiotów uprawnia do przypisywania Synowi Bożemu w Jego ludzkiej naturze przymiotów boskich i ludzkich, dlatego też Maryja jest Matką Boga (Theotokos), a nie tylko Chrystusa (Christotokos) lub człowieka (Anthropotokos); jakkolwiek nie zrodziła ona boskiej natury Jezusa, jest jednak jednocześnie Matką Bożą i Matką Zbawiciela, podobnie jak kobieta, która jest matką swego dziecka, choć nie rodzi duszy człowieka; Maryja będąc rodzicielką Chrystusa, jest też Bogarodzicą. Prawdę tę uważał za należącą do istoty wykładu chrześcijańskiej wiary; przekonany o wieczystym dziewictwie Maryi, uważał ją za w pełni czystą i świętą.

Podkreślając, że w Eucharystii ofiarowany jest sam Chrystus, wyjaśniał, że jego rzeczywista obecność dokonuje się mocą Boga, dzięki tajemniczej przemianie chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Celem Eucharystii jest uświęcenie człowieka i jego uszczęśliwienie; Chrystus jednocząc się z naszym ciałem, użycza ludziom nieśmiertelności i Swego własnego życia; zjednoczenie to uważał św. Cyryl nie tylko za duchowe, ale i fizyczne (na sposób 2 kawałków wosku, które rozgrzane nad ogniem, stapiają się w jedno). Eucharystia przecież jednoczy wszystkich ludzi z sobą, gdyż Chrystus przenika ich i przetwarza wewnętrznie; nawet ludziom obojętnym Eucharystia dodaje sił do pokonania „starego" człowieka i osiągnięcia świętości. Chociaż ofiarę eucharystyczną należy składać każdego dnia, wierni powinni brać w niej udział przynajmniej w niedzielę na pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa. Anastazy z Synaju nazwał św. Cyryla „pieczęcią wszystkich ojców"; uważa się św. Cyryla za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli teologii Wschodu chrześcijańskiego (por. Kania W., Cyryl Aleksandryjski, w: EK t. 3, Lublin 1985, kol. 701-703).

TROPARION o biskupie wyznawcy (16).

KONTAKION, ton 6.

Wylałeś z całą mocą ze źródeł Zbawiciela* głębię nauk teologicznych, błogosławiony Cyrylu,* w swych nurtach pogrążającą herezje* i od potężnych nawałnic zachowującą bez uszczerbku owczarnię.* Jesteś nauczycielem po wszystkie krańce ziemi,* jako znający sprawy boże.

Apostoł: Hbr 13,7-16.

10 Św. męczennika TYMOTEUSZA, biskupa Prusy.

Św. Tymoteusz (Timotheos, czciciel Boga gr), biskup Prusy w Bitynii (patrz 19 maja), nawrócił na wiarę wielu pogan. Cesarz Julian Odstępca (361-363) uwięził go, ale Święty i w więzieniu ewangelizował. Ponowne zakazy nie skutkowały, dlatego ścięto go mieczem.

11 + Świętych apostołów BARTŁOMIEJA i BARNABY.

Św. Bartłomiej (Bartholomaios, syn Tolmaja, syn oracza? hbr) apostoł przez wielu egzegetów, począwszy od IX wieku, jest utożsamiany z Natanaelem, którego powołanie opisał Jan Ewangelista (J1,45-49). Informacja podana przez historyka Euzebiusza (Hist 5,10) wskazuje na Indie jako teren działalności i śmierci św. Bartłomieja; inne informacje dotyczące jego są legendarne. Relikwie św. Bartłomieja miały burzliwe dzieje. Ze Wschodu w połowie IX wieku kupcy chrześcijańscy przywieźli do Benewentu, a cesarz Oton III przewiózł je do Rzymu i umieścił w kościele na Wyspie Tybrowej, zwanym odtąd San Bartolomeo all’Isola.

Św. Barnaba (Barnaba, ndm, syn pociechy hbr) apostoł, lewita z Cypru, z pokolenia Lewiego, najpierw nazywał się Józef, potem Barnaba tzn. syn pocieszenia lub syn Przepowiadania. Poza lakonicznymi wzmiankami w niektórych Listach św. Pawła Apostoła wspominają o nim jedynie Dzieje apostolskie; historia jego życia wiąże się ściśle z pierwszym okresem apostolskiej działalności św. Pawła; ze względu na osobiste przymioty oraz działalność charytatywną Barnaba był powszechnie znany w pierwotnym Kościele; w Jerozolimie przedstawił apostołom św. Pawła, z którym następnie przez jakiś czas głosił ewangelię w Antiochii; wspólnie przeprowadzili tam zbiórkę na ubogich, a zebrane dary odwieźli do Jerozolimy; wśród chrześcijan antiocheńskich Barnaba był zaliczany na równi z Pawłem do tzw. proroków i nauczycieli; towarzyszył Pawłowi w jego pierwszej podróży misyjnej i uczestniczył w Soborze Jerozolimskim, na którym, w sporze o zachowywanie Prawa Mojżeszowego przez chrześcijan, Barnaba stanął po stronie Piotra, odłączając się, zwłaszcza podczas posiłków, od chrześcijan nawróconych z pogaństwa; powodem jego rozstania się z Pawłem była jednak raczej nieustępliwość tego ostatniego w sprawie krewnego Barnaby Jana Marka: Barnaba prosił bezskutecznie, by mógł on towarzyszyć Pawłowi w drugiej podróży misyjnej i ostatecznie z Markiem odpłynął na Cypr (Dz 15, 36-39). Wg tradycji tam został ukamienowany przez Żydów. W 488 roku podobno biskup Salaminy na Cyprze odnalazł grób z jego ciałem, a na piersi Ewangelię wg św. Mateusza w języku greckim. Cenny ten dar ofiarowano cesarzowi Zenonowi (474-475; po raz drugi 476-491), który tu wybudował bazylikę, a ona stała się centrum kultu św. Barnaby (por. Romaniuk K., Barnaba, w: EK t. 2, Lublin 1985, kol. 37).

TROPARION o apostołach (4A).

KONTAKION o św. Barnabie, ton 3.

Byłeś prawdziwym sługą Pana,* pierwszym z siedemdziesięciu,* i z Pawłem zabłysnąłeś przepowiadaniem,* obwieszczając wszystkim Chrystusa Zbawiciela.* Dlatego w pieśniach czcimy twe wspomnienie.

KONTAKION o św. Bartłomieju, ton 4

Zabłysnąłeś światu jakby wielkie słońce* jasnością nauki i nadzwyczajnymi cudami,* przyprowadzając do światła tych, którzy cię czczą, Bartłomieju, apostole Pana.

Apostoł: Dz 11,19-30; Ewangelia: Łk 10,16-21.

12 Św. ojca naszego ONUFREGO i św. ojca naszego PIOTRA z Atosu.

Św. Onufry (Onuophrios, karmiący osły gr) pochodził z Egiptu, żył ok. IV/V wieku w cenobium (wspólnota) Hermopolu koło Teb. Gdy usłyszał historię proroka Eliasza i św. Jana Poprzednika, opuścił cenobium i zagłębił się w pustynię, gdzie pozostał 60 lat i nie widział żadnego człowieka. Inny zakonnik o imieniu Pafnucy natrafił na niego, gdy przedsięwziął wędrówkę w głąb pustyni, by otrzymać błogosławieństwo świętych pustelników, siadł koło niego i prosił, by mu podał swoje imię i opowiedział historię swego życia. Św. Onufry zgodził się. Później Pafnucy te i jeszcze inne wieści o samotnikach z pustyni przekazał mnichom w Sketis. Św. Onufry umarł w obecności św. Pafnucego; a ten rozerwał na dwie części swoją zakonną pelerynę, i jedną częścią owinął nagie ciało Świętego, którego okrywały tylko długie siwe włosy.

Św. Piotr (Petros, skała gr) żył w IX wieku. Był żołnierzem w ochronie cesarskiej. Miał zamiar być mnichem. W czasie wojny z Syrią został wzięty do niewoli i osadzony z innymi żołnierzami w twierdzy nad Eufratem. Jak anioł uwolnił św. Piotra apostoła z więzienia, tak tu dokonał tego św. Mikołaj: ukazał się w celi więziennej Piotrowi, dotknął kajdan, które stopniały jak wosk i Piotr wyszedł wolny; potem udał się do Rzymu, by przy grobie św. Piotra być postrzyżonym na przyjęcie do zakonu. A św. Mikołaj uprzedził we śnie papieża Grzegorza IV (827-844) o przybyciu Piotra, i o jego cudownym uwolnieniu z więzienia. Na drugi dzień w czasie nabożeństwa, przy wielkim napływie wiernych, papież głośno zawołał: „Piotrze, któryś przyszedł z Grecji i którego św. Mikołaj uwolnił z więzienia, podejdź do mnie”. Piotr podszedł, papież przy grobie św. Piotra dokonał postrzyżyn, zatrzymał go pewien czas u siebie, uczył reguł życia zakonnego, potem pobłogosławił na dalszą drogę, jaką Bóg mu naznaczył. Św. Piotr opuścił Rzym, by udać się na Wschód. Lecz okręt, na którym płynął Piotr, burza zagnała do podnóża Góry Atos i tu on pozostał 53 lata, prowadził życie pustelnicze, ani razu nie widział człowieka. Pawnego razu myśliwy goniąc za jeleniem, zobaczył nagiego człowieka pokrytego włosami i zaczął uciekać. Wielebny Piotr go zatrzymał i opowiedział o swoim życiu. Myśliwy chciał z nim pozostać, ale Piotr nie pozwolił i zabronił opowiadać o sobie. Za rok myśliwy przyszedł ze swoim chorym bratem, i jeszcze z innymi. Ale znaleźli Pustelnika już martwego (ok. roku 890). Chorzy, dotknąwszy Zmarłego, zostali uzdrowieni. Ciało św. Piotra przeniesiono do monasteru św. Klemensa w miejscowości granicząej z Tracją.

TROPARION o biskupach (6).

KONTAKION o Piotrze, ton 2.

Oddaliłeś się od towarzystwa ludzi, Piotrze,* w grotach skalnych i rozpadlinach ziemi mieszkałeś* z pragnienia Boga* i z miłości do swego Pana; * od Niego więc otrzymałeś wieniec:* proś nieustannie o nasze zbawienie.

KONTAKION o Onufrym, ton 3.

Jasnością Najświętszego Ducha, mądry Bogiem, oświecony,* opuściłeś zgiełk tego życia;* oddaleniem się na pustynię, wielebny ojcze,* uweseliłeś nad wszystkim Boga i Stwórcę;* toteż Chrystus obdarzył cię, błogosławiony, chwałą, wielki Dawca darów.

TROPARION o Onufrym, ton 1.

(wersja miejscowa)

Z gorącym pragnieniem duszy udałeś się na pustynię,* mądry Bogiem Onufry,* i jakby bez ciała przez wiele lat bojowałeś na niej w umiłowaniu trudów,* naśladując Eliasza i Chrzciciela;* i Boskimi Tajemnicami ręką anioła podanymi się rozkoszowałeś,* a teraz w blaskach Świętej Trójcy razem z nimi się radujesz;* proś o zbawienie dla nas twoje wspomnienie obchodzących.

Służba wspólna o wielebnym (7).

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 32,1.

Weselcie się, sprawiedliwi w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.

13 Św. męczennicy AKWILINY i św. ojca naszego TRYFILIUSZA, biskupa Leukozji na Cyprze.

Św. Akwilina (łac. Aquilina, związana z orłem łac) pochodziła z fenickiego miasta Byblos, dziś Jubay w Libanie, i poniosła śmierć męczeńską za Dioklecjana (284-305). Wychowana była przez rodziców po chrześcijańsku; już mając 12 lat swoim koleżankom opowiadała o Chrystusie; oskarżono ją przed namiestnikiem Woluzjanem, że namawia swe rówieśnice, żeby nie czciły rodzimych bogów. On bezskutecznie zachęcał małą apostołkę, by odstąpiła od Chrystusa; poddana więc została torturom: bito ją po twarzy, rozebraną z szat biczowano, żalaznymi prętami przebito jej głowę przez uszy; św. Męczennica updła jak nieżywa; wyrzucili niby martwe ciało za miasto na pożarcie zwierzynie i ptakom; nocą ukazał się jej Anioł, dotknął jej ran i rankiem całkiem zdrowa pokazała się namiestnikowi; ten w przestrachu kazał sługom mieczem ściąć jej głowę; w drodze na miejsce kaźni św. Akwilina chwaliła Boga i dziękowała Mu, że dał jej łaskę cierpienia dla Niego; w odpowiedzi usłyszała głos zapraszający ją do nieba i zaraz oddała swego ducha Bogu w 293 roku. Kat już zmarłej odciął głowę, by dokładnie spełnić rozkaz namiestnika.

Św. Tryfiliusz (Triphyllios, o trzech listkach gr), pochodził z Cypru, zanim stał się głosicielem wiary chrześcijańskiej studiował prawo w słynnej uczelni w Bejrucie w Fenicji (dziś Liban). Potem za nauczyciela wybrał sobie św. Siprydona (wspomnienie 12 grudnia). Wkrótce został naznaczony na biskupa Leukozji (Nikozji) na Cyprze. Brał udział w obradach synodu w Sardyce w 343 roku. Uważany był za jednego z największych mówców swego czasu i napisał wiele dzieł, z których na nieszczęście żadne do nas się nie dochowało.

TROPARION o męczennicy (14).

KONTAKION o Akwilinie, ton 2.

Ozdobami swojego dziewictwa* oczyściwszy najpierw duszę,* przez męczeństwo wzniosłaś się na wyżyny, czcigodna Akwilino,* bo zraniona zostałaś miłością swego Oblubieńca Chrystusa.* Stojąc z radością przed Nim wraz z aniołami,* módl się nieustannie z nimi za nas wszystkich.

KONTAKION inny o Akwilinie, ton 3.

(wersja grecka)

Wielu kroplami własnej krwi oczyszczoną, dziewico,* i męczenników koronami uwieńczoną, Akwilino,* jako uzdrowienie dla znajdujących się cierpieniach od chorób,* i jako ochronę dla przychodzących z wiarą, dał ciebie Twój oblubieniec,* Chrystus, wylewający życie wieczne.

TROPARION o biskupie (5).

KONTAKION o Tryfiliuszu, ton 8.

Dzięki nadzwyczajnemu sposobowi swego życia* zachowałeś, Tryfiliuszu, czystość dziewictwa,* dlatego naznaczono cię biskupem Leukozji;* tam okazałeś się wspaniałym głosicielem* i nauczycielem bożej mądrości.* Toteż z radością wołamy do ciebie:* Witaj, ozdobo biskupów.

14 Św. proroka ELIZEUSZA i św. ojca naszego METODEGO, wyznawcy, patriarchy Konstantynopola.

Św. Elizeusz (Elissaios, jego ocaleniem Bóg hbr), prorok, syn Szafata z Abel Mechola na równinie Ezdrelon, sługa i następca Eliasza (wspomnienie 20 lipca). Wiadomości o nim mamy tylko w Biblii: 1Kr 19,19-21 i 2Kr 2,1-8,15; 9,1-10;13,14-21. Żył w IX wieku przed Chr. Z rozkazu Bożego do prorockiego posługiwania został wezwany przez proroka Eliasza. Gdy Eliasz był zabierany do nieba, upadł jego płaszcz, Elizeusz go podjął i otrzymał siłę i dar prorocki Eliasza. Rozwijał swą działalność przez 65 lat. Dokonał wielu cudów. Płaszczem Eliasza uderzył wody Jordanu i one rozstąpiły się; uczynił zdatnymi do picia wody żródła jerychońskiego; ocalił od śmierci na pustyni wojsko izraelskie, gdyż pomodlił się i wytrysnęła dla nich woda; uchronił od śmierci głodowej biedną wdowę w Sarepcie przez cudowne rozmnożenie oliwy w naczyniu; Szunemitka, która mu okazała pomoc, otrzymała w darze syna, a jak on umarł, Elizeusz go wskrzesił z martwych; syryjski dowódca Neeman został przez Elizeusza oczyszczony z trądu; izraelskiemu królowi Joaszowi przepowiedział zwycięstwo na wrogami. Dzięki swojej modlitwie dokonał wiele innych spektakularnych cudów. Umarł w późnej starości w Samarii. Elizeusz, jak Eliasz, nie zostawił po sobie pism, ich obu służba była tylko ustna (por. Jacniacka M., Elizeusz, w: EK t. 4, Lublin 1985, kol. 896).

Św. Metody (Methodios) urodził się w Syrakuzach na Sycylii pod koniec VIII ze szlachetnych i bogatych rodziców. Wstąpił do klasztoru nad Morzem Marmara (staroż. Propontyda), gdzie był igumenem. Został posłany do Rzymu, z pewnością by wstawić się za św. Niceforem (806-815), patriarchą Konstantynopola, którego Leon V Ormianin (813-820) za kult ikon skazał na wygnanie. Po śmierci Leona tron cesarski objął jego syn Michał II Jąkała (820-829), który sprzyjał ikonoklazmowi, lecz w praktyce okazywał tolerancję. Odwołał mnichów z wygnania i zezwolił na zawieszenie obrazów w kościołach poza Konstantynopolem. Jedynym zwolennikiem kultu obrazów, który padł ofiarą represji w czasie jego panowania, był mnich Metody. Uszedłszy do Rzymu za panowania Leona V, powrócił w 821 r. do Konstantynopola z listem od papieża św. Paschalisa I (817-824), nakazującym cesarzowi przywrócenie prawdziwej wiary. Michał Jąkała oburzony był tonem listu i skazał św. Metodego na karę biczowania i więzienia jako zdrajcę. Lecz chociaż wiedziano, że św. Metody działał pod wpływem studytów, nie przedsięwzięto przeciw nim żadnych kroków, a sam św. Metody dzięki wielkiej swojej kulturze stał się niebawem zażyłym przyjacielem rodziny cesarskiej Teofila (829-842). Gdy Teofil zmarł w styczniu 842 r. pozostawiając jako następcę dwuletniego syna, Michała III (842-867), regencja przeszła w ręce wdowy Teodory. Ta, podobnie jak ostatnia cesarzowa-regentka Irena, zdecydowana była przywrócić kult obrazów. W marcu 843 r. zwołała synod, który zebrał się w obrębie pałacu. Biskupi chętnie potwierdzili kanony Soboru Nicejskiego, a jedynym wybitnym człowiekiem, który się sprzeciwił, był patriarcha Konstantynopola i uczony mąż, Jan Gramatyk (836-842). Został on złożony z urzędu. Na jego miejsce Teodora kazała synodowi wybrać mnicha Metodego (842-847). Jak pół wieku wcześniej patriarcha św. Tarazjusz (784-806), św. Metody postępował z dużym umiarem. Ze swoich stolic musieli odejść jedynie ci biskupi, którzy odmówili przyjęcia kompromisu w jakiejkolwiek postaci. Nie było prześladowań. Nie ogłoszono żadnych anatem w stosunku do wybitnych ikonoklastów. Św. Metody pozostawił bogatą spuściznę literacką.

TROPARION o proroku, ton 4.

Anioł w ciele, fundament proroków,* drugi poprzednik przyjścia Chrystusa, chwalebny Eliasz,* posyłający z nieba Elizeuszowi łaskę, * oddala choroby i trąd oczyszcza.* Dlatego i dla swoich czcicieli posyła uzdrowienia.

TROPARION o biskupie (5).

KONTAKION o Metodym, ton 2.

Na ziemi zmagałeś się jakby bez ciała,* otrzymałeś niebo, Metody, jako nauczyciel na cały świat czci świętych obrazów;* większość twego życia upłynęło w znojach i boleściach,* nie przestałeś jednak z odwagą napiętnować odrzucających ikonę Chrystusa.

KONTAKION o proroku, ton 2.

Ukazałeś się jako prorok Boga,* który otrzymał podwójną łaskę,* naprawdę godną ciebie, błgosławiony Elizeuszu;* byłeś bowiem współmieszkańcem Eliasza,* z nim modląc się do Chrystusa Boga za nas wszystkich.

15 Św. proroka AMOSA. I wielebnego HIERONIMA, kapłana ze Strydonu.

Św. Amos (Amōs, ndm, ciężar, moc hbr) trzeci (prawdopodobnie najstarszy) z 12 małych proroków żył w VIII przed Chr. Pochodził z Tekoa k. Betlejem. Nim został powołany na proroka, zajmował się pasterstwem i uprawą sykomor. W tym czasie Izrael był podzielony na dwa królestwa. W Jerozolimie (królestwo judejskie) rządził król Ozjasz, a 10-cioma oddzielonymi izraelskimi pokoleniami (królestwo izraelskie) – Jeroboam II, czcicieel fałszywych bogów. Amos był Judejczykiem prostym i nieuczonym, ale silnym gorącą wiarą i gorliwością o chwałę Boga. Pan go wybrał i ok. roku 750 przed Chr. posłał do królestwa izraelskiego, by napiętnował Jeroboama II (783-743) i Izraelitów, którzy odpadli od Boga, a także sąsiednie narody pogańskie. Jego upomnienia i groźby wymierzone też były przeciw królestwu judejskiemu. Ostrze swych wystąpień kieruje Amos przeciw nieprawemu kultowi w Izraelu oraz przeciw łamaniu zasad sprawiedliwości i miłości bliźniego; karą będzie zburzenie świątyni i ołtarza oraz całkowite wyniszczenie narodu izraelskiego; akcentuje doniosłość monoteizmu oraz powszechność opieki bożej nad narodami; podkreśla, że obowiązku czci wobec Boga nie spełnia się samym tylko kultem zewnętrznym, lecz przede wszystkim postawą moralną, ukształtowaną przykazaniami dekalogu i kodeksem Przymierza. Z tego powodu znosił bicie i wygnanie. Ale wracał i wzywał do pokuty. Kapłanowi pogańskiemu i całemu jego domowi przepowiedział rychły upadek. Syn tego kapłana uderzył Proroka polanem dębowym i ciężko go zranił; ten ledwo żywy doszedł do swojego miejsca pobytu i zmarł (Łach St., Amosa Księga, w: EK t. 1, Lublin 1985, kol. 466).

Św. Hieronim (świętoimienny gr) urodził się w roku 347 w Strydonie (Dalmacja), zmarł 30 września 420 roku w Betlejem, doktor Kościoła, tłumacz, egzegeta. Pochodził z bogatej rodziny chrześcijańskiej. Odbył studia w Rzymie pod kierunkiem Donata Eliusza; zaprzyjaźnił się tu z Rufinem z Akwilei i Heliodorem, biskupem Altinum, a w roku 366 przyjął chrzest z rąk papieża św. Liberiusza (wspomnienie 27 sierpnia); podczas pobytu na dworze cesarskim w Trewirze (367-370) zapoznał się z życiem monastycznym oraz dziełami św. Hilarego z Poitiers; następnie udał się do Akwilei (370-374), by w gronie przyjaciół z Chromacjuszem na czele poświęcić się dalszym studiom i ascetycznym praktykom; po nieporozumieniach w „anielskim chórze" (tak św. Hieronim określił środowisko Akwilei) powędrował przez Trację, Bitynię, Dalmację, Kapadocję i Cylicję do Antiochii; tu z powodu choroby zatrzymał się u Ewagriusza z Pontu i słuchał wykładów Apolinarego z Laodycei; w roku 375 udał się na Pustynię Chalcydycką (k. Antiochii), gdzie prowadząc życie pustelnicze, uczył się języka hebrajskiego i studiował Pismo św.; powróciwszy w roku 378 do Antiochii, przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Paulina; w roku 379 udał się do Konstantynopola (poznał tu Grzegorza z Nazjanzu, Grzegorza z Nysy i Amfilochiusza z Ikonium); w roku 382 powrócił do Rzymu, gdzie papież św. Damazy powołał go na osobistego sekretarza, powierzając mu też rewizję łacińskich przekładów Pisma św.; św. Hieronim organizował także wykłady dla rzymskich patrycjuszek, stając się ich ojcem duchownym; po śmierci św. Damazego (384 rok) św. Hieronim na skutek intryg osób przezeń krytykowanych razem z bratem Paulinianem opuścił Rzym (385 rok) i przez Salaminę oraz Antiochię udał się do Palestyny, gdzie pielgrzymował do miejsc świętych; odwiedził również mnichów Egiptu, a w Aleksandrii słuchał wykładów Dydyma Ślepego; w roku 386 zamieszkał w Betlejem w wybudowanym własnym staraniem klasztorze, organizując w nim życie zakonne, a także akcję charytatywną, głosząc homilie i prowadząc wykłady; w latach 399-402 uczestniczył w sporach orygenesowskich. Znany jest głównie z przekładu ksiąg ST z języków oryginalnych i rewizji dawnych łacińskich tłumaczeń Pisma św. W przekładach św. Hieronim kierował się przed wszystkim zasadą zrozumienia tekstu oraz oddania wiernie sensu a nie słów, a także troską o piękną łacinę (por. Stanula E., Hieronim, w: EK t. 6, Lublin 1993, kol. 851-852).

KONTAKION o Proroku, ton 4.

Oczyściwszy duchem swe promienne serce,* i otrzymawszy z wysoka, sławny Amosie, dar proroctwa,* wołałeś bardzo głośno na okoliczne kraje:* Ten jest naszym Bogiem i z Nim inny się nie zrówna.

16 Św. i cudotwórcy TYCHONA, biskupa Amatuntu na Cyprze.

Św. Tychon (Tychōn, dopełniacz: Tychōnos, dobry los, szczęście gr) żył za cesarza na Wschodzie Teodozego II (408-450). Rodzice wychowali go po chrześcijańsku, nauczyli czytać księgi Pisma św. Mamy wiadomości, że jeszcze jako chłopiec czynił cuda. Jego ojciec miał piekarnię i syna posyłał na obwoźną sprzedaż chleba. Święty chłopiec biednym dawał chleb za darmo. Gdy ojciec się o tym dowiedział, rozgniewał się, ale syn odpowiedział, iż czytał w świętych księgach, że kto daje Bogu, stokroć otrzyma, a ja daję chleby Bogu; i powiedział ojcu, żeby poszedł do spichlerza, gdzie przechowywano zapasy ziarna. Ojciec ze zdziwieniem zobaczył, że pusty wczoraj spichlerz jest wypełniony pszenicą. I odtąd nie bronił synowi rozdawać chleba. Gdy dorósł, biskup Amatuntu wyświęcił go na diakona, a po jego śmierci św. Epifaniusz (wspomnienie 12 maja), biskup Cypru, naznaczył Tychona na pasterza Amatuntu. Wielu pogan nawrócił na wiarę w Chrystusa, burząc ich świątynie i bożków. Umarł w pokoju 425 roku, dokonawszy za życia wielu cudów i przedłużając to po śmierci.

TROPARION o wielebnym (7A).

KONTAKION o Tychonie, ton 3.

W ascezie, święty, miłej Bogu żyjąc,* otrzymałeś z góry moc od Wspomożyciela:* obalać fałsz pogański, a ratować ludzi,* odganiać złe duchy i leczyć choroby:* dlatego czcimy cię jako przyjaciela Boga, błogosławiony i święty Tychonie.

17 Św. męczenników MANUELA, SABELA i IZMAELA.

Ci trzej święci męczennicy Manuēl, (z nami Bóg hbr), Sabel, (wyproszony u Boga hbr), Ismaēl, (usłyszy Bóg hbr) rodzeni bracia, byli Persami. Ojciec był przełożonym wróżbitów, matka gorliwą chrześcijanką i wychowała ich w niezachwianej wierze chrześcijańskiej. Poznali też Pismo św. Gdy zmężnieli, podjęli służbę wojskową. Król perski Sapor II wysłał ich do cesarza Juliana Odstępcy (361-363), by negocjować o pokoju. Julian przyjął ich z należnymi honorami i okazał życzliwość. Akurat wtedy w Chalcedonie on i wielu jego zwolenników składali ofiary bóstwom. Posłowie bardzo się zasmucili i prosili w duchu Chrystusa, by chronił ich wiarę i nie pozwolił, by w niej się zachwiali, patrząc na fałsz pogański. Gdy odmówili uczestnictwa w ofiarach, zostali uwięzieni jako przestępcy. W czasie przesłuchania powiedziano im, że żaden pokój nie może być zawarty, jeśli oni gardzą miejscowymi bogami. Odpowiedzieli, że król ich wysłał w sprawach państwowych, a nie po to, żeby rozstrzygać o bogach. Natychmiast ich poddano rozmaitym torturom i wreszcie ścięto mieczem, a ciała Julian kazał spalić, ale niespodziewanie nastąpiło trzęsienie ziemi i ona przyjęła Męczenników. Za dwa dni modlącym się chrześcijanom ziemia oddała ciała Męczenników, rozchodził się od nich miły zapach, chrześcijanie ze czcią je pogrzebali. Gdy król perski o wszystkim się dowiedział, i że Julian już z armią idzie przeciw niemu, zebrał wojsko i stanął na granicy. W silnej walce Persowie zwyciężyli, a Julian zginął od ciężkiej rany zadanej mu przez św. męczennika Merkurego (wspomnienie 24 listopada). Za 30 lat cesarz Teodozjusz Wielki (379-339) wybudował w Konstantynopolu świątynię pod ich wezwaniem, a patriarcha św. German (715-730; wspomnienie 12 maja), będąc jeszcze prostym mnichem, ułożył na ich cześć kanon (teksty liturgiczne).

TROPARION o męczennikach (8A).

KONTAKION o męczennikach, ton 2.

Zranieni wiarą w Chrystusa,* i dokładnie wypiwszy Jego kielich,* na ziemię rzuciliście wierzenia i świętości perskie,* podobni liczbą do Trójcy świętej, za nas wszystkich się modlicie.

18 Św. męczennika LEONCJUSZA.

Św. Leoncjusz (Leontios, lwi od lew gr), Grek, żołnierz rzymski, cierpiał za wiarę w Trypolisie (Fenicja, dziś Liban) za cesarza Wespazjana (69-79). Opowiadają, że doniesiono o nim do gubernatora Fenicji Adriana, że jest chrześcijaninem. Ten wysłał trybuna Hipacego z dwoma żołnierzami, jeden z nich miał na imię Teodul (Theoduolos, sługa Boga gr), aby uwięzić Leoncjusza. Lecz Hipacy (Hypatios, bardzo wysoki gr) i Teodul natchnieni przez Boga uwierzyli w Chrystusa i przyjęli chrzest. Gdy powiadomiony został o tym Adrian, po wielu torturach kazał ich ściąć mieczem. Św. zaś Leoncjusz umarł w czasie tortur.

TROPARION o męczenniku (8).

KONTAKION o Leoncjuszu, ton 3.

(wersja grecka)

Władców wzgardziłeś przewrotnymi pomysłami,* odrzuciłeś błędy pogańskie,* ucieszyłeś chóry aniołów,* uzdrowienie z chorób wiernym podajesz,* dlatego z miłością czcimy twą pamięć, mądry Leoncjuszu.

(wersja słowiańska)

Władców wzgardziłeś przewrotnymi pomysłami,* odrzuciłeś błędy pogańskie,* przez nauczanie pobożności wszystkich ludzi oświeciłeś poznaniem Boga,* mądry Bogiem męczenniku.* Toteż z miłością czcimy twą pamięć, mądry Leoncjuszu.

19 + Św. apostoła JUDY TADEUSZA, brata Pańskiego co do ciała.

Św. Juda (godny czci hbr) Tadeusz (hbr dar boży) w spisach Apostołów jest wspominany bezpośrednio przed Judaszem Iskariotą. Tradycja zaś identyfikuje go z Tadeuszem wspomnianym w innych dwóch spisach Apostołów obok Jakuba syna Alfeusza. Św. Łukasz nazywa go „Juda Jakuba". Określenie to jednak nie mówi, że Juda był synem Jakuba, podobnie jak określenie „Maria Jakuba" nie mówi, że Maria była córką Jakuba. Wielkie znaczenie Jakuba w kościele jerozolimskim sprawiło, że w określeniach pokrewieństwa stał się on punktem centralnym. Określenia z nim związane mówią, że wspomniane osoby były jego krewnymi: Juda był bratem Jakuba, Maria zaś była matką Jakuba. Sam św. Juda legitymuje się wobec swych czytelników również w podobny sposób swoim pokrewieństwem ze św. Jakubem. Tak samo jak św. Jakub, św. Juda był krewnym Chrystusa Pana. O życiu św. Judy nic prawie nie wiemy. Podobno nauczał w Palestynie, Syrii i Mezopotamii, a życie zakończył w sposób naturalny w Edessie. Według innej tradycji zakończył on swoje życie jako męczennik w Arados lub koło Bejrutu. Podobno Abgar, król Edessy, miał napisać list do Jezusa z prośbą o uzdrowienie z przewlekłej choroby. Z tym listem od Jezusa posłali apostołowie św. Judę Tadeusza, który miał uzdrowić Abgara i nawrócić Syryjczyków na wiarę chrześcijańską. (Pierwszy apostoł Syrii rzeczywiście nazywał się Thaddajos). Podobno dwóch wnuków św. Judy było wzywanych przed cesarza Domicjana (81-96). Ten jednak puścił ich wolno jako ludzi prostych, zajętych pracą na roli. Św. Juda Tadeusz jest on autorem ostatniego z powszechnych listów adresowanego do judeochrześcijan w Diasporze. Czci się go i zwraca do niego jako do patrona od spraw beznadziejnych.

TROPARION, ton 1.

Wiedząc, że jesteś krewnym Chrystusa i dzielnym męczennikiem,* pobożnie cię wychwalamy, Judo Tadeuszu,* który wytępiłeś błędy i dochowałeś wiary.* Świętując dziś twoje święte wspomnienie,* otrzymujemy dzięki twym modlitwom odpuszczenie grzechów.

KONTAKION, ton 2.

Uczniem byłeś o nieugiętym duchu,* i kolumną mocną Chrystusowego Kościoła;* głosiłeś poganom słowo Chrystusa:* wierzyć w jednego Boga.* On cię otoczył chwałą,* bo dał ci łaskę uzdrawiania:* zwracających się do ciebie o pomoc leczyć z chorób,* apostole Judo przesławny.

20 Św. męczennika METODEGO, biskupa Patary.

Św. Metody z powodu swej rozległej wiedzy i wyjątkowych cnót otrzymał przydomek Dobry Doradca. Był biskupem Olimpu i Patary w Licji (Azja Mniejsza), a potem został przeniesiony do Tyru w Fenicji. Znany jest ze swojej walki z nauką pogańskich filozofów i z błędami Orygenesa. Dochowały się do naszych czasów jego: O wolnej woli przeciwko walentynianom, O zmartwychwstaniu i Uczta dziesięciu panien (o dziewictwie), wszystkie one mają formę dialogu. Poza tym urywki z dzieł przeciwko Porfiriuszowi, Orygenesowi, komentarze do Pisma św. i kazania. Poganie ścięli go mieczem za cesarza Maksymiana ok. 311/312 roku.

TROPARION, ton 1.

Krew twoja, mędrcu, woła z ziemi do Boga jak Ablowa,* mądry Bogiem biskupie Metody,* donośnie głoszący Wcielenie Boga.* Obaliłeś fałsz Orygenesa* i przeszedłeś do niebieskich pałaców.* Proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION, ton 4.

Świętym sługą Przenajświętszej Trójcy,* głosicielem przechodzących rozum ludzki pouczeń* i umocnieniem byłeś dla wiernych,* pozbijałeś fałszywe poglądy,* za prawowierność przelewając krew, zostałeś męczennikiem:* stojąc z aniołami przed Chrystusem, módl się o nasze zbawienie.

21 Św. męczennika JULIANA z Tarsu.

Św. Julian pochodził z Cylicji, ojciec był senatorem-poganinem, matka chrześcijanką. Po śmierci ojca przenieśli się z matką do Tarsu, gdzie chłopiec przyjał chrzest. Gdy miał 18 lat, zaczęło się prześladowanie chrześcijan za Dioklecjana (284-305). Jedną z pierwszych ofiar był Julian. Torturowano go, rzucano dzikim zwierzętom na pożarcie, więziono przez rok w różnych miejscach Cylicji. Wszędzie towarzyszyła mu matka. Pewnego razu wpuszczono ją do więzienia, mając nadzieję, że przekona syna, by usłuchał cesarskich zarządzeń. Trzy dni była z synem w zamknięciu, umacniając go w trwaniu przy Chrystusie. Po wyjściu niespodziewanie sama przyznała się przed prefektem, że też wierzy w Chrystusa. Kazał odrąbać jej stopy za to, że przyszła za Julianem aż z Tarsu. Ona zmarła od zadanych jej ran, a św. Juliana zaszyli w worku z kamieniami i jadowitymi gadami i rzucono do morza. Po jakimś czasie worek wyrzucony przez fale na ląd znalazła jakaś chrześcijanka w pobliżu Aleksandrii i pobożnie pogrzebała. Potem przeniesiono relikwie do Antiochii, a św. Jan Złotousty uczcił pamięć Świętego wspaniałą mową.

TROPARION o męczenniku (8).

KONTAKION, ton 2.

Bojownika pobożności niepokonanego,* zwolennika prawdy i jej wojownika, Juliana,* wszyscy godnie dziś wychwalajmy* i wołajmy do niego: módl się do Chrystusa za nas wszystkich.

22 Św. męczennika EUZEBIUSZA, biskupa Samosat.

Św. Euzebiusz (Eusebios, pobożny gr), został w 361 roku biskupem Samosat nad Eufratem. Cała jego aktywna działalność przeszła na obronie prawowierności przeciwko arianom. Przyczynił się do wyboru św. Melecjusza (wspomnienie 12 lutego) na patriarchę Antiochii; uczestniczył w roku 363 w synodzie antiocheńskim; współpracował ze świętymi obrońcami ortodoksji Bazylim Wielkim i Grzegorzem z Nazjanzu (zachowały się 22 listy Bazylego adresowane do Euzebiusza przeciw ariańskiemu cesarzowi Walensowi); w roku 374 skazany na wygnanie do Tracji, po śmierci cesarza za Gracjana (375-383) w 378 roku powrócił na stolicę biskupią; na synodzie antiocheńskim rok później opowiedział się za nauką papieża św. Damazego I (366-384); podczas podróży po północnej Syrii, gdzie zabiegał o nominacje dla biskupów ortodoksyjnych, zmarł w 380 uderzony kamieniem w głowę przez niewiastę ariańską w Doliche (dziś: Tell Duluk w północnej Syrii; por. Drączkowski F., Euzebiusz z Samosat, w: EK t. 4, Lublin 1985, kol. 1356-1357).

KONTAKION, ton 4.

Pobożnie żyjąc jako biskup,* i przeszedłszy drogę męczeństwa,* zgasiłeś ofiary pogańskie, biskupie Euzebiuszu:* jako mający ufną śmiałość do Chrystusa Boga,* proś o zbawienie dusz naszych.

23 Św. męczennicy AGRYPINY.

Św. Agrypina (Agrippína, czuwająca, czujna gr), Rzymianka, nie zechciała pójść za mąż, całe swoje życie poświęciła Chrystusowi. W czasie prześladowań za cesarza Waleriana (253-259) stanęła przed sądem i mężnie wyznała wiarę w Chrystusa za co została skazana na śmierć. Bili ją tak, że kości się łamały; zmarła z powodu zadanych tortur. Chrześcijańskie kobiety po kryjomu wzięły ciało Męczennicy i wywiozły na Sycylię, gdzie nad jej grobem dokonywały się liczne uzdrowienia.

TROPARION o męczennicy (14).

TROPARION, ton 3.

(wersja grecka)

Bożym Duchem wzmocniona* zachowałaś się prawdziwie po męsku,* Agrypino promieniująca dziewictwem;* dlatego z łaski Chrystusa otoczona chwałą* strumienie cudów wylewasz na krańce świata.* Męczennico chwalebna,* proś Chrystusa o wielkie dla nas miłosierdzie.

KONTAKION, ton 4.

Nadszedł dzień twoich wspaniałych dokonań,* w którym je czci Kościół święty,* wzywając wszystkich, by wołali do ciebie z radością:* Witaj, dziewico i męczennico, bardzo chwalebna Agrypino.

24 ♀ NARODZENIE CZCIGODNEGO SŁAWNEGO PROROKA I POPRZEDNIKA I CHRZCICIELA PAŃSKIEGO JANA.

Św. Jan Chrzciciel, prorok i pustelnik, krewny Jezusa Chrystusa, starszy od niego o pół roku; szczyt jego aktywności przypadł na lata 27-28. Był synem Zachariasza i Elżbiety; jego narodzenie i posłannictwo zostało przedstawione jako wydarzenie cudowne. Zachariasz uczcił jego narodzenie śpiewem – Pieśń Zachariasza - określającym zadania syna, polegające na przygotowaniu dróg dla Pana. Po latach spędzonych na pustyni św. Jan powrócił nad Jordan, gdzie nauczał tłumy, wzywając do nawrócenia i udzielając chrztu pokuty (chrzest Janowy), zapowiadając bliskie nastanie królestwa niebieskiego, stosownie do koncepcji eschatologii judaistycznej. Św. Jan ochrzcił Jezusa i wskazał na niego jako Baranka Bożego, Który chrzci Duchem Świętym i ogniem; uwięziony przez Heroda Antypasa, szukał pełnej prawdy o posłannictwie Jezusa Chrystusa; pytania wysłanników św. Jana potwierdzają, że i dla niego tajemnica mesjańska była zakryta; być może, sam nie mając żadnych wątpliwości co do mesjańskiego posłannictwa Jezusa, pytania te postawił w imieniu narodu, chcąc skłonić Jezusa do otwartej deklaracji mesjańskiej. Św. Jan naraził się Herodowi, wypominając mu jego nieprawe małżeństwo z Herodiadą; w następstwie obietnicy danej przez króla Salome, córce Herodiady, św. Jan został ścięty w twierdzy Macheront; w IV w. jego grób był czczony w Sebascie (w Samarii); z uczniów św. Jana, których on nauczył modlitwy i postów, wywodzili się pierwsi uczniowie Jezusa; po śmierci Jana wielu z nich, jak np. spotkani w roku 54 w Efezie, pozostało wiernych swemu mistrzowi.

Obecność św. Jana w NT można uznać za potrzebę ukazania ogniwa historii, bezpośrednio poprzedzającej przyjście Mesjasza; Jezus wskazał na św. Jana, który jako Eliasz zwrócił uwagę na nadejście czasów mesjańskich; będąc prorokiem akceptowanym przez lud, choć wzorem wielu dawnych proroków odrzuconym przez władzę świecką, św. Jan zainicjował typową dla czasów mesjańskich kontestację sformalizowanych ceremonii kultycznych, zwracając uwagę na potrzebę odmiany serca; z nawróceniem i przyjęciem chrztu pokuty - znaku nawrócenia (a nie z ofiarami ekspiacyjnymi) łączyło się odpuszczenie grzechów.

Tradycja chrześcijańska uznaje św. Jana za prekursora Mesjasza i widzi w jego nauczaniu reinterpretację proroctw ST zapowiadających przyjście Mesjasza; często podkreślano elementy zbieżne między św. Janem a wspólnotą z Qumran (pustynia, mesjanizm, obmycia, asceza), co miałoby dowodzić jego przynależności do esseńczyków; jednak ani u nich, ani w innych ruchach pietystycznych czy mesjanistycznych epoki między testamentalnej nie ma praktyki chrztu podobnego do Janowego.

Pierwsze świadectwa o święcie liturgicznym ku czci św. Jana pochodzą z IV w. i dotyczą ustalenia daty liturgicznych obchodów jego narodzin (oprócz NMP jedyny święty, którego obchód liturgiczny związany jest z dniem narodzin) na 24 czerwca, korespondującej z datą narodzenia Jezusa Chrystusa; święto było znane, jako jedno z największych, już w VI w. np. synod w Agde (Francja) w roku 506 wyznaczył jego rangę w hierarchii świąt na czwartym miejscu po Narodzeniu Pańskim, Wielkanocy i Zesłaniu Ducha Świętego, naśladowało obchody Bożego Narodzenia (wigilia, post, od X w. oktawa, zapoczątkowana w Cluny); do liturgii rzymskiej weszło w VII w. ze Wschodu również święto męczeństwa (ścięcia) św. Jana (29 sierpnia, data upamiętniająca odnalezienie Relikwii Głowy Jana), ale nie zyskało popularności; Martyrologium Rzymskie wymienia także wspomnienie znalezienia w Jerozolimie Głowy Jana (24 lutego). Na Wschodzie obecnie obchodzi się następujące święta ku czci św. Jana: 23 września – Poczęcie św. Jana; 24 czerwca – Narodzenie; 29 sierpnia – Ścięcie (męczeństwo); 7 stycznia – wspomnienie; 24 lutego – pierwsze i drugie Odnalezienie relikwii Głowy św. Jana; 25 maja – trzecie Odnalezienie relikwii Głowy św. Jana.

W świecie pogańskim letnie przesilenie, zrównanie dnia z nocą, i zimowe, były okazją do wielkich uciech. Podobnie jak w kalendarzu chrześcijańskim Bożym Narodzeniem stało się święto Wschodzącego Słońca (przesilenie zimowe), Pan Jezus jest Światłością świata, tak odpowiadało, aby święto Jana Chrzciciela zajęło miejsce przesilenia letniego, ponieważ on sam powiedział o Zbawicielu: „Potrzeba, by On wzrastał, a ja się umniejszał” (J 3,30).

Obchody ludowe związane ze świętem Jana - święcenie przesilenia letniego i „święta miłości" mają genezę pogańską; związane są z kultem wody i ognia, z wiarą w demony oraz z wróżbami i zabiegami magicznymi (np. szukanie przez dziewczęta kwiatu paproci, którego zerwanie miało przynieść szczęście; kładzenie wianków pod fundamenty domów i pod pierwszy wzniesiony strop, aby chroniły budynki przed piorunami); wg wierzeń ludowych św. Jan przepędzał z wody demony i święcił ją, dlatego od tej nocy można było się kąpać (stąd nazwa obrzędów: Kupalnica, Kupalnocka, Kupała; na Białorusi św. Jan nosi przydomek Kupała); przy ogniu (krzesanym w archaiczny sposób przez pocieranie desek o siebie, stąd nazwa obrzędu: kres, kresz) bawiono się, śpiewając pieśni miłosne, weselne i urodzinowe, np. Oj, Janie, Janie; a także o demonach; w dniu św. Jana ubezpieczano się przed demonami, m.in. ubierając domy w zieleń (jak na Zielone Świątki); jego dzień był uważany za święto płodności (dojrzewanie zbóż) i miłości. Obrzędy rozpoczynały się w wigilię święta (stąd ich inna nazwa sobótki; na Śląsku najwyższa góra Ślęza, na której palono ogniska, otrzymała także nazwę Sobótki); wg zielnika (z roku 1562) Marcina z Urzędowa w tę noc opasywano się bylicą, potępiając zarazem tańce i zabawy orgiastyczne, zakazywane już wcześniej przez władze kościelne (por. Szlaga J., Jan Chrzciciel, w: EK t. 7, Lublin 1997, kol. 771-772 i 5).

TROPARION, ton 4.

Proroku i Poprzedniku przyjścia Chrystusa,* czcząc ciebie z miłością, nie umiemy godnie cię pochwalić:* przez twoje bowiem chwalebne i sławne narodzenie niepłodność twej matki ustała* i rozwiązała się niemota ojca,* a światu zostało obwieszczone Wcielenie Syna Bożego.

KONTAKION, ton 3.

Dawniej niepłodna teraz rodzi Poprzednika Chrystusa,* a on jest wypełnieniem wszystkich proroctw;* on włożył w Jordanie rękę na Tego,* Kogo przepowiadali prorocy,* okazał się prorokiem i zwiastunem Słowa Bożego, a zarazem Jego Poprzednikiem.

PROKIMEN, ton 7.

Ps 63,11 i 2.

Będzie się weselił sprawiedliwy w Panu* i będzie w Nim miał nadzieję.

Stych: Wysłuchaj, Boże, prośbę moją, gdy się modlę.

Apostoł: Rz 13,11c-14,4.

ALLELUJA

Łk 1,68 i 76.

Błogosławiony Pan Bóg Izraela, że nawiedził i uczynił odkupienie Swego ludu.

Stych: A ty, dzieciątko, nazwane będziesz prorokiem Najwyższego.

Ewangelia: Łk 1,1-25, 57-68, 76 i 80.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 111,7.

W wiecznej pamięci będzie sprawiedliwy,* nie będzie się bał złych pogłosek,* alleluja 3x.

25 Św. męczennicy FEBRONII.

Święta wielebna męczennica Febronia (Febrōnia), dziewica, od młodych lat prowadziła życie zakonne w Nisibi w Mezopotamii. Wyróżniała się cielesną pięknością, jeszcze bardziej pięknością życia cnotliwego: nieustannie się modliła, czytała Pismo święte, zachowywała surowy post. Dioklecjan wysłał do Asyrii oddział żołnierzy celem wyniszczenia chrześcijan. Gdy oddział zbliżał się do klasztoru, zakonnice ukryły się. Zostało tylko trzy, między nimi akurat chora Febronia. Zażądano od niej wyrzeczenia się wiary w Chrystusa i złożenia ofiary pogańskim bóstwom. Obiecano nagrody i zamążpójście za jednego z nich. Spotkali się ze stanowczą odmową Świętej. Wskutek czego długo ją bili, przypiekali ogniem, kaleczyli ostrym żelazem, wyrwali zęby i odrąbali ręce i nogi. Po tych mękach ścięto ją mieczem na początku IV wieku..

TROPARION o męczennicy (14).

KONTAKION, ton 6.

Oblubieńcze mój najsłodszy Jezusie, wołała Febronia,* nie trudno mi iść w ślad za Tobą,* bo słodycz miłowania Ciebie duszę moją uskrzydla nadzieją* i piękno miłości Twojej serce moje zwabia* do wypicia kielicha cierpień dla Ciebie,* abyś policzył mnie za godną rozkoszowania się Tobą* w pałacu weselnym wraz z mądrymi pannami.* Toteż, wielebna bojowniczko,* czcząc wielkie czyny twoich znojów, cię prosimy:* módl się, by i przed nami nie zamknęły się drzwi pałacu weselnego.

26 Św. ojca naszego DAWIDA z Tesaloniki.

Ten święty pochodzący z Mezopotamii jaśniał pośród ciemności tego świata jak błyszcząca gwiazda. W pobliżu dzisiejszego miasta Tesalonika w Grecji urządził sobie mieszkanie na gałęziach migdałowego drzewa, skąd na podobieństwo ptaka czarująco ćwierkającego zachwycał swymi naukami przychodzące do niego rzesze ludzi, podnosząc ich dusze ku wyżynom niebieskim. Zmarł ok. 530 roku.

TROPARION o wielebnym (7B).

KONTAKION, ton 1.

Ogrodem wiecznie kwitnącym przynoszącym cnót owoce* byłeś, mieszkając na drzewie migdałowym, jakby pięknie ćwierkający ptak;* raj bo, a raczej drzewo życia, Pana, przyjąwszy do swego serca,* jakby uprawiając, karmisz nas Nim łaskawie;* zawsze módl się za nas,* Dawidzie wielce błogosławiony.

27 Św. ojca naszego SAMSONA GOŚCINNEGO. + Bł. męczennika Leonida Fiodorowa i + Bł. biskupa męczennika Mikołaja Czarneckiego.

Św. Samson (Sampsōn, ndm, słoneczny hbr) urodził się w Rzymie w bogatej rodzinie wyższej sfery. Otrzymał dobre wykształcenie, a szczególnie poznał sztukę lekarską, z której korzystał dla bezinteresownego leczenia głównie biednych i pokrzywdzonych. Rozumiał, że dzieła miłosierdzia można spełniać tylko wtedy, jeśli dusza jest wychowana po chrześcijańsku, dużo czasu poświęcał czytaniu Pisma świętego i modlitwie. Wieść o nim doszła do patriarchy Menasa (536-552), który wyświęcił go na kapłana. Odtąd stał się ostoją pokrzywdzonych, chorych i potrzebujących. Z nieuleczalnej choroby uzdrowił cesarza Justyniana (527-565), który wybudował okazały przytułek dla przybyszów, a św. Samsona uczynił jego przełożonym. Na tym stanowisku niestrudzenie i z miłością służąc biednym i nieszczęśliwym, osiągał świętość do swojej śmierci ok. 530 roku.

TROPARION, ton 8.

Za swoją cierpliwość otrzymałeś nagrodę, wielebny ojcze,* trwałeś bez przerwy na modlitwach* ukochałeś biednych i potrzeby ich zaspakajałeś.* Módl się więc, boski i błogosławiony Samsonie, o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION, ton 8.

Jako lekarza nadzwyczajnego i błagalnika przyjaznego,* do Relikwii twoich podchodząc, wielebny Samsonie Bogiem mądry,* z miłością zgromadziwszy się, śpiewami do wtóru harfy* i pieśniami ciebie sławimy,* wychwalając Chrystusa, Który dał ci taką łaskę uzdrawiania.

+ Bł. męczennik Leonid Fiodorow (1879 – 1934). Urodził się w rodzinie prawosławnej w Petersburgu. W 1902 r. ukończył prawosławną Akademię Duchowną i wyjechał do Rzymu, gdzie przyjął katolicyzm. Studiował w Anagni, Rzymie, Fryburgu. Wielki wpływ na jego duchowe decyzje miał sł. boży metropolita A. Szeptycki. 25 marca 1911 przyjął święcenia kapłańskie w obrządku wschodnim w Bośni. Tam wstępuje do zakonu studytów z imieniem Leoncjusz. Wraca do Petersburga, gdzie zostaje przez carską Rosję w 1914 aresztowany za przynależność do Kościoła Katolickiego i zesłany na Syberię. W 1916 r. w związku z amnestią otrzymuje wolność i metropolita Andrzej Szeptycki naznacza go w 1917 zwierzchnikiem Rosyjskiej Cerkwi Katolickiej wschodniego obrządku z tytułem egzarchy, co w lutym 1921 roku zatwierdza papież. W 1923 r. znowu go aresztują, tym razem bolszewicy, skazują na dziesięć lat i wywożą na Sołowki, potem do Wiatki. Pod koniec 1933 roku wychodzi na wolność, z zakazem przebywania w dziesięciu największych miastach. Zamieszkał w Wiatce. Zmarł 7 marca 1935 roku. W 1937 roku staraniem sł. bożego metropolity A. Szeptyckiego rozpoczęto jego proces beatyfikacyjny. Ogłoszony został błogosławionym wraz z innymi 27-ioma męczennikami greckokatolickimi 27 czerwca 2001 w czasie pielgrzymki Jana Pawła na Ukrainę. Jest apostołem jedności.

+ Bł. biskup męczennik Mikołaj Czarnecki (1884-1959). Urodził się 14 grudnia 1884 roku we wsi Siemakówka w Stanisławowskim rejonie. W 1909 roku po studiach w miejscowym seminarium i w Rzymie otrzymał święcenia kapłańskie. Obronił pracę na dyplom doktora z dogmatyki i był wykładowcą w seminarium stanisławowskim i na Lwowskiej Akademii Teologicznej. W 1919 roku wstąpił we Lwowie do zakonu redemptorystów, a w 1926 roku został Wizytatorem Apostolskim dla grekokatolików na Wołyniu, Polesiu, Chełmszczyźnie i Podlasiu. Jak wzorowy zakonnik i misjonarz gorliwie pracował dla jedności Kościoła świętego. Święcenia biskupie otrzymał 2 lutego 1931 roku w Rzymie z rąk bł. biskupa Grzegorza Chomyszyna. 11 kwietnia 1945 został aresztowany przez władze komunistyczne i zasądzony na sześć lat katorgi na Syberię. Na podstawie tylko oficjalnych danych przeniósł 600 godzin dochodzeń i katowań, a przebywał w 30 różnych więzieniach i taborach. Jako chory beznadziejnie w 1956 roku otrzymał pozwolenie na powrót do Galicji, gdzie potajemnie pełnił swe obowiązki biskupie. Pośród tych doświadczeń odznaczał się ewangeliczną cierpliwością, cichością i niezwykłą dobrocią; już za życia postrzegano go jako świętego. Na skutek tych cierpień za wiarę zmarł 2 kwietnia 1959 roku we Lwowie. „Ja go widziałem. To był nadzwyczaj skromny człowiek. Gdy pierwszy raz przyszedłem do niego na wykłady, on zamiatał mieszkanie. Chciałem mu pomóc, wziąć miotłę, ale on mi nie dał, sam zamiótł. – Proszę sobie usiąść, powiedział. Wstyd mi się zrobiło, że biskup zamiata mieszkanie, a mnie nie pozwolił. Opowiadał, że dużo kapłanów, którzy podpisali prawosławie, przychodziło do niego spowiadać się… do trzystu kapłanów, wyrażali żal i szli do niego…” (z wywiadu z o. Wasylem Woronowskim). Ogłoszony błogosławionym wraz z innymi 27-ioma męczennikami greckokatolickimi 27 czerwca 2001 w czasie pielgrzymki Jana Pawła na Ukrainę.

28 Przeniesienie Relikwii świętych cudotwórców i lekarzy wolontariuszy CYRUSA i JANA.

Relikwie świętych Cyrusa (Kyros, pana, Pan gr) i Jana odnaleziono w Kanobe w Egipcie za Teofila, patriarchy Aleksandrii (385-412), i złożono w kościele św. apostoła i ewangelisty Marka. Za jego następcy, patriarchy św. Cyryla (wspomnienie 9 czerwca), przeniesiono je do Manouthé, niedaleko Kanobe, gdzie jeszcze była świątynia bogini Izydy. Gdy zbliżały się Relikwie, sama z siebie zawaliła się. Manouthé Arabowie nazwali Abba-Kyr (abba Cyrus). W późniejszych latach Relikwie Świętych przeniesiono do Rzymu i złożono obok bazyliki św. Pawła w sanktuarium nazywanym aktualnie przez lud "Kaplica abby Cyrusa" (zob. 31 stycznia).

TROPARION, ton 5.

Cuda Swoich świętych dałeś nam, Chryste Boże,* jakby mur niepokonany.* Dzięki ich modlitwom rozprosz zamysły niewiernych,* utwierdź Swój Kościół,* jako Sam jeden dobry i Miłośnik człowieka.

KONTAKION, ton 3.

Z łaski bożej otrzymaliście, Święci, dar czynienia cudów,* nieustannie dokonujecie wspaniałych czynów,* dzięki niewidzialnej operacji odcinacie wszystkie nasze namiętności,* mądry Bogiem Cyrusie ze sławnym Janem,* jesteście bowiem bożymi lekarzami.

29 ♀ ŚWIĘTYCH CHWALEBNYCH I NAJWSPANIALSZYCH NACZELNYCH LIDERÓW APOSTOŁÓW PIOTRA i PAWŁA.

Jakąż piękniejszą pochwałę można wydać o tych koryfeuszach apostołów od tej, jaką dał im Sam Pan mówiąc o jednym: "Błogosławiony jesteś" i "Ty jesteś Skała i na tej skale zbuduję Kościół Mój", a drugiego nazywając "Naczyniem wybornym przeznaczonym do tego, by znieść imię Moje przed książąt i królów"? Św. Piotr oddał życie za Nerona w 67 roku przez ukrzyżowanie głową na dół, zostawiając po sobie na stolicy rzymskiej i na urzędzie przewodniczenia Kościołowi Powszechnemu świętego Linusa i jego następców aż do naszych czasów. Imiona wielu z nich półmrok zakrywa przed naszymi oczyma, ale to nie ma znaczenia. Ważne są nie ich osoby, ale to, co one uosabiają, ta wielka idea następstwa, ciągłości, która jeszcze dziś otacza najwyższego kapłana Rzymu aureolą autorytetu i blasku. Począwszy od III wieku władza ich zacznie się umacniać; otoczeni będą stale wzrastającą czcią. Odtąd, bez względu na próby, które Kościół przechodzi, i bez względu na charakter poszczególnych papieży, nic nie zdoła zerwać więzi, która poprzez Księcia Apostołów łączy biskupa Rzymu z założycielem Kościoła, Jezusem Chrystusem. Św. Paweł umarł też w Rzymie za Nerona jako męczennik przez ścięcie w tym samym czasie, jeśli wierzyć tradycji, co i św. Piotr. Wielu chrześcijan pierwszych wieków chce odwiedzić Rzym, jak św. Abercjusz (wspomnienie 22 października), św. Polikarp ze Smyrny (wspomnienie 23 lutego), św. Ireneusz z Lyonu (wspomnienie 23 sierpnia) św. Hegezyp z Palestyny i św. Justyn z Samarii (wspomnienie 1 czerwca), a w późniejszym okresie Tertulian z Kartaginy, Orygenes z Egiptu i wielu innych. Czy to tylko polityczny prestiż stolicy cesarstwa odbija się w chrześcijańskiej wodzie i oświeca ją swym blaskiem? Nie! Tym, co wierni czczą w Rzymie, jest — jak powiedział św. Ireneusz — tradycja apostolska. Tradycja ta, która wiąże założenie Kościoła w Rzymie z działalnością apostolską św. Piotra, jego wzrost i rozwój z dziełem św. Pawła, jego podwójne uświęcenie z ich równocześnie przelaną krwią i sięga do najdawniejszych czasów chrześcijańskich. Pielgrzymi przybywający do Rzymu pragnęli zobaczyć nie tyle cesarskie pałace i olśniewające bogactwa różnych „forum" ile „konfesję Piotra" w Watykanie, „kazalnicę Piotra" na drodze nomentańskiej i miejsca uwięzienia i męczeństwa św. Pawła. Św. Klemens (wspomnienie 25 listopada) w swym liście robi wyraźną aluzję do obu Apostołów, przedstawiając ich jako filary Kościoła. Są to filary podtrzymujące coraz wspanialszy tron biskupa Wiecznego Miasta, któremu w trzysta lat później nada się nazwę papieża. Dlatego od pierwszych czasów, cały Kościół uznaje prymat Rzymu w dziedzinie doktryny i kontroli. Adolf Harnack, teolog protestancki, napisał: „rzymski znaczy katolicki” (por. Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1969, s. 276-278).

TROPARION, ton 4.

Naczelni Liderzy apostołów* i nauczyciele całego świata,* proście Władcę wszechrzeczy o pokój dla świata* i bogate miłosierdzie dla dusz naszych.

KONTAKION, ton 2.

Niewzruszonych i głoszących bożą naukę heroldów,* kwiat Uczniów, przyjąłeś do siebie, Panie,* darząc pokojem i pełnią wszelkiego Twojego dobra.* Trudy ich i śmierć przyjąłeś ponad całopalne ofiary, Sam jeden znający wnętrze serca.

Apostoł: 2Kor 11,21b-12,9.

30 + SOBÓR Świętych 12-tu chwalebnych i najwspanialszych APOSTOŁÓW.

Kościół czcząc każdego z apostołów w różnym czasie, od dawna ustanowił wspólne ich świętowanie zaraz na drugi dzień po wspomnieniu naczelnych liderów apostołów Piotra i Pawła. Wiadomości o każdym apostole znajdują się w dniu ich oddzielnego wspomnienia: apostoł Piotr – 29 czerwca; apostoł Andrzej Pierwszy_Powołany – 30 listopada; apostoł Jakub s. Zebedeusza – 30 kwietnia; apostoł i ewangelista Jan Teolog – 26 sierpnia; apostoł Filip – 14 listopada; apostoł Bartłomiej – 11 czerwca; apostoł Tomasz – 6 października; apostoł i ewangelista Mateusz – 16 listopada; apostoł Jakub Alfeusza – 9 października; apostoł Juda Tadeusz, brat Pański – 19 czerwca; apostoł Szymon Zelota – 10 maja; apostoł Maciej – 9 sierpnia.

KONTAKION, ton 3.

Chrystus Opoka opokę wiary,* wyróżnionego z pośród uczniów, uroczyście dziś wychwala, i wraz z Pawłem grono Dwunastu.* Obchodząc z wiarą ich wspomnienie,* wysławiajmy Tego, Który ich wysławił.

1Kor 4,9-16; Mk 3,13-19.