MENOLOGION

 

I · II · III · IV· V· VI· VII · VIII · IX· X· XI · XII

 

GRUDZIEŃ

 

1 Św. proroka NAHUMA.

            Św. Nahum (starohebrajskie: pocieszający), siódmy z dwunastu małych proroków, pochodził z Galilei z pokolenia Symeona. Działał za króla Ezechiasza w VII wieku przed Chrystusem. Pozostawił po sobie księgę, w której przepowiedział zniszczenie Niniwy, jako konsekwencje sądu bożego; to miasto jest symbolem władzy ludzkiej zbudowanej na fundamentach, których Bóg nie akceptuje. Aktualność księgi polega na proklamacji, że wszelka władza tego rodzaju jest skazana na zagładę.

                TROPARION o proroku (3).

KONTAKION, ton 4.

Rozświetlone duchem twoje czyste serce* było naczyniem niezwykle jasnego proroctwa,* widzisz bowiem sprawy odległe jako teraźniejsze.* Dlatego cię czcimy, proroku błogosławiony, Nahumie sławny.

2 Św. proroka HABAKUKA.

Św. Habakuk (od hbr hābaq, obejmować), ósmy z małych proroków, pochodził z pokolenia Symeona; pod koniec panowania króla Manassesa (koniec VII wieku przed Chrystusem) zostawił księgę składającą się z trzech rozdziałów, będącą wspaniałą pieśnią, przedstawiającą pełne grozy przyjście Pana dla dokonania sądu nad bezbożnymi i dla ocalenia Swego narodu. Ojcowie Kościoła widzą w tym proroctwo o przyjściu Chrystusa i Jego zwycięstwo nad śmiercią. W Kościele starotestamentalnym ta pieśń była używana w czasie nabożeństw na równi z psalmami, a w Kościele Chrystusowym tradycji bizantyjskiej na jej kanwie ułożona jest czwarta pieśń kanonów. „Na straży mojej stać będę, udam się na miejsce czuwania, śledząc pilnie, by poznać, co On powie do mnie, jaką odpowiedź da na moją skargę” (Ha 2,1).

                TROPARION o proroku (3).

KONTAKION, ton 8.

Ogłosiwszy wszechświatu od południa przyjście Boga z Dziewicy,* Habakuku boski głosicielu,* staniem na boskiej straży dla usłyszenia, co powie światłonośny anioł,* zwiastowałeś światu zmartwychwstanie Chrystusa.* Dlatego wesoło wołamy do ciebie:* Witaj, jasna ozdobo proroków.

3 Św. proroka SOFONIASZA.

                Św. Sofoniasz (Sophonias, hbr Bóg schował), dziewiąty z małych proroków, pochodził z pokolenia Symeona; prorokował za Jozjasza, króla Judei (635-605). Zachowana po nim księga zawiera proroctwa o nieszczęściach mających wkrótce przyjść na królestwo judzkie i inne sąsiednie kraje; i wreszcie o zwycięstwie prawdziwie wierzących pod bezpośrednią opieką i dowództwem bożym, gdy przyjdzie Pan, król Izraela.

                TROPARION o proroku (3).

KONTAKION, ton 4.

Stanąłeś błyszczący światłem Ducha Bożego,* proroku Sofoniaszu,* głosząc objawienie od Boga:* raduj się z całgo serca córko Syjońska, Jeruzalem, i opowiadaj:* oto Król twój idzie, by cię zbawić.

4 Σ Św. wielkiej męczennicy BARABARY i św. ojca naszego JANA DAMASCEŃSKIEGO.

                Św. Barbara (Barbara, cudzoziemka gr) była córką bogatego i znamienitego poganina Dioskura. Odznaczała się niespotykaną mądrością i pięknością. Ojciec strzegł ją przed wpływami chrześcijan, lecz ona przypadkowo zetknęła się z nimi, poznała ich naukę i całym sercem stała się uczennicą Chrystusa. Ojciec dowiaduje się o tym, skazuje ją na męki i wyrokiem pogańskiej władzy zadaje jej śmierć mieczem ok. 306 roku.

                Św. Jan Damasceński (+749), pisarz grecki, doktor Kościoła, ostatni wielki teolog chrześcijańskiego Wschodu okresu patrystycznego. Pochodził z Damaszku (obecnie stolica Syrii) i początkowo służył w administracji arabskiej. Wstąpiwszy do klasztoru św. Saby koło Jerozolimy, poświęcił się pracy pisarskiej. Napisał m. in. summę teologiczną Wykład wiary prawdziwej. Był jednym z głównych obrońców kultu obrazów w walce z obrazoburstwem. Napisał wiele tekstów liturgicznych do dziś używanych o obrządku bizantyjskim, np. Kanon jutrzni paschalnej, księgę liturgiczną zw. Oktoechos.

TROPARION o świętej, ton 8.

Uczcijmy świętą Barbarę,* bo sieci wroga porwała* a wsparciem i orężem Krzyża jak ptak z nich się uwolniła.

TROPARION o Janie, ton 8.

Przewodniku ortodoksji, nauczycielu pobożności i świętości,* pochodnio wszechświata, Bogiem natchniona ozdobo mnichów, mądry Janie,* swoimi naukami oświeciłeś cały świat, liro Ducha Świętego.* Proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

 KONTAKION o Barbarze, ton 4.

Za Bogiem w Trójcy pobożnie wychwalanym poszłaś, wspaniała bojowniczko,* stłumiłaś kult bożków;* wśród cierpień trwając zwycięsko, Barbaro,* nie ulękłaś się knowań gnębicieli, mężniemądra,* na wszystkie głosy zawsze wołając:* Trójcę czczę, jedyne Bóstwo.

KONTAKION, ton 4.

Piewcę i czcigodnego bożego głosiciela,* wychowawcę i nauczyciela Kościoła* i pogromcę wrogów, Jana opiewajmy:* chwyciwszy za broń, za Krzyż Pański,* odparł wszelkie kłamstwo heretyków,* i jako serdeczny orędownik przed Bogiem* wszystkim wyprasza przebaczenie grzechów.

5 ± Św. ojca naszego SABY UŚWIĘCONEGO.

            Św. Saba (Sabba, aram. starzec, dziadek) Uświęcony, tzn. mnich, kapłan, urodził się w 439 roku w Kapadocji (Azja Mniejsza) i w wieku ośmiu lat poszedł do klasztoru, gdzie w niedługim czasie złożył śluby zakonne; przebywał też w innych klasztorach Palestyny; w pobliżu Jerozolimy założył klasztor nazwany potem jego imieniem. W 491 roku patriarcha Sallustiusz udziela mu święceń kapłańskich i naznacza archimandrytą wszystkich klasztorów w Palestynie. Dożył późnej starości i umarł 5 grudnia 532 roku w wieku 93 lat. Napisał dwie książki: Typikon liturgiczny, czyli przepisy jakie i jak odprawiać nabożeństwa obrządku bizantyjskiego i drugą Typikon życia zakonnego, czyli przepisy życia w klasztorze. Obie księgi do dziś są w użyciu.

TROPARION, ton 8.

Potokami łez swoich użyźniłeś niepłodną pustynię* i dzięki głębokim westchnieniom modlitewnym wysiłki twe stokrotnie zaowocowały.* Przez swoje cuda stałeś się jaśniejącą pochodnią dla świata.* Święty nasz ojcze Sabo,* módl się za nami do Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION, ton 8.

Już w dzieciństwie przez ćwiczenie się w zdobywaniu cnót, błogosławiony Sabo,* złożyłeś siebie Bogu na ofiarę nieskalaną,* stałeś się ogrodnikiem pobożności.* Byłeś tedy ozdobą wielebnych* i godnym pochwały mieszkańcem pustyni.* Dlatego wołamy do ciebie: Witaj, Sabo bogaty w boże miłosierdzie.

Służba wspólna o wielebnych (13).

6 ± Św. ojca naszego MIKOŁAJA, arcybiskupa Miry w Licji, cudotwórcy.

            Ten święty biskup żył za cesarzy Dioklecjana (284-305) i Maksymiana (305-308). Po kilku latach życia w klasztorze, z powodu wyjątkowych i wspaniałych cnót, podniesiony został do godności biskupiej. Stawał zawsze w obronie chrześcijan i odważnie głosił prawdziwą naukę religijną, dlatego przez władze miasta, po różnych torturach, został uwięziony wraz z innymi chrześcijanami. Gdy do władzy w cesarstwie rzymskim doszedł Konstantyn Wielki (306-337), więźniowie wyszli zza krat. Otrzymał też wolność św. Mikołaj (Nikolaos, gr nike, zwycięstwo, laos, lud, „odniósł zwycięstwo dla swojego ludu”?) i wrócił do Miry na biskupstwo i za kilka lat wziął udział w Soborze Powszechnym w Nicei w 325 roku. Umarł w podeszłym wieku, zostawiając wiernym swe ciało jako relikwie, źródło pociechy i uzdrowień. Pozostał jakby żywy nawet po śmierci, otrzymując z nieba dar działania cudów. Jego relikwie od 1084 roku przechowuje się w Bari na południu Włoch (wspomnienie 9 maja). Jego moc czynienia cudów zrodziła pełne niezwykłości legendy, będące przyczyną tradycyjnych dziecięcych radości tak na Zachodzie jak i na Wschodzie.

TROPARION, ton 4.

Przez prawdziwość swych czynów,* ojcze i arcypasterzu Mikołaju,* stałeś się regułą wiary dla swej owczarni,* wzorem cichości, nauczycielem wstrzemięźliwości,* dlatego przez swą pokorę doszedłeś do wywyższenia,* przez ubóstwo do bogactwa.* Proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

 

KONTAKION, ton 3.

Pośród mieszkańców Miry, święty, byłeś kapłanem,* wypełniłeś bowiem, wielebny, nakaz Ewangelii Chrystusa:* położyłeś życie swoje za swoich ludzi* i wybawiłeś niewinnych od śmierci.* Dlatego też otrzymujesz cześć jako wielki powiernik łaski bożej.

PROKIMEN, ton 7.

Ps 63, 11 i 2.                                                                                                                                 

Będzie się weselił sprawiedliwy w Panu* i będzie w Nim miał nadzieję.

Stych: Wysłuchaj, Boże, prośbę moją, gdy się modlę.

            Apostoł: Hbr 13,17-21.

ALLELUJA

Ps 131, 9 i 13.                                                                                                                               

Kapłani Twoi niech się obloką w sprawiedliwość, a święci Twoi niechaj się weselą.

Stych: Albowiem Pan obrał Syjon, obrał go Sobie na mieszkanie.

Ewangelia: Łk (urywek 24) 6,17-23.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 111,7.

W wiecznej pamięci będzie sprawiedliwy,* nie będzie się bał złych pogłosek,* alleluja 3x.

7 Św. ojca naszego AMBROŻEGO, biskupa Mediolanu. 

 Św. Ambroży (Ambrosios, gr nieśmiertelny, boski) urodził się  w Trewirze ok. 340 roku w arystokratycznej rodzinie chrześcijańskiej. Ojciec był wysokim urzędnikiem cesarskim, który zmarł, gdy Ambroży miał jeden rok. Wdowa przeniosła się z dziećmi do Rzymu, gdzie miała rodzinę. Tu Ambroży przebywał do 30 roku życia. Otrzymał solidne wykształcenie. Został mianowany przez cesarzy Konstantyna (306-337) i jego syna Konstansa (337-350) namiestnikiem Ligurii-Emilii ze stolicą w Mediolanie. Przez wiele lat był tylko katechumenem, bo w owych czasach chrzest traktowano bardzo poważnie i odkładano go nawet do ostatnich lat przed śmiercią, by w stanie niewinności przejść w wieczność. Potem sam będzie ten zwyczaj zwalczał. W 374 r. wybrany przez lud na biskupa Mediolanu, 30 listopada otrzymał chrzest i wszystkie stopnie święceń, a 7 grudnia sakrę biskupią. Mądrze rządził Kościołem, skutecznie zwalczał herezje, napisał wiele traktatów w obronie ortodoksji. Jest twórcą wielu hymnów liturgicznych (np. Te Deum). Gdy cesarz Teodozjusz (379-395) w 391 roku po masakrze w Tesalonice przybył do Mediolanu i chciał w koronie i z całym dworem wejść do kościoła, Święty nie wpuścił go, zarzucał mu winę za rzeź i skłonił do publicznej pokuty. Bo ludzie Tesalonki, stolicy cesarskiej Teodozjusza, narzekali na wysokie podatki i wreszcie wybuchł bunt. Cesarz zarządził igrzyska, w czasie których kazał zaciężnym Gotom sprawić w cyrku rzeź. Zabijano bez różnicy płci i wieku. Zginęło najmniej 7 000 osób. Cesarz poddał się, pokutę odbył publicznie i z nakazu św. Ambrożego przebywał przez osiem miesięcy w klasztorze, a w Salonikach wystawił kościół ekspijacyjny. Św. Ambroży więc proklamuje, że w polityce etyka też obowiązuje. Po raz pierwszy ukorzyła się władza państwowa przed kościelną. Obecni w Mediolanie obydwaj cesarze Walentynian II (378-392) na Zachodzie i Teodozjusz I (379-395) na Wschodzie uznali supremację Kościoła, uznali postulat etyki w życiu publicznym. Wschodnie zaś chrześcijaństwo, bizantyjskie, samo przyznające cezaropapizm, stanowiło jakby oddział rządowy, było zawsze tego zdania, co władca. Św. Ambroży pozyskał też dla Kościoła i ochrzcił św. Augustyna (wspomnienie 28 sierpnia). Zmarł w 397 roku (por. Koneczny F., Cywilizacja bizantyjska, Komorów, s. 132, 135).

TROPARION o biskupie (5).

KONTAKION, ton 3.

Naukami boskimi olśniony* pogrążyłeś w ciemności fałsz Ariusza,* powierniku świętych tajemnic, nauczycielu Ambroży;* dokonując cudów mocą Ducha, leczyłeś całkowicie z różnorodnych chorób,* ojcze wielebny, proś Chrystusa o zbawienie dusz naszych.

8 Św. ojca naszego PATAPIUSZA.

            Św. Patapiusz (Patapios) urodził się w Tebach w Egipcie; tam też zaczął prowadzić życie zakonne i wiele lat spędził na pustyni. Potem przeniósł się do Konstantynopola i w małej celi przy kościele Blacherny oddał swą duszę Bogu w VII wieku.

            TROPARION o wielebnym (7B).

KONTAKION, ton 3.

 Świątynię twoją, święty, ludzie mając jako lecznicę,* spiesznie do niej przychodząc, proszą o otrzymanie lekarstwa na choroby,* o uwolnienie od grzechów popełnionych w życiu;* ty bowiem jesteś orędownikiem wszystkich co są w nieszczęściu,* Patapiuszu wielebny.

9  Σ POCZĘCIE przez św. Annę Bogurodzicy.

            Według nauczania wielu Ojców Kościoła, nasz Pan, chcąc przygotować Sobie na mieszkanie przybytek żywy, święte mieszkanie, posłał Swego anioła do świętych Joachima i Anny, z których miała według Jego planu narodzić się Jego Matka według ciała. On im zwiastował, że niepłodna pocznie, chcąc przez to dać do poznania, że urodzą Najświętszą Dziewicę. Została więc poczęta Maryja, czcigodniejsza od Cherubinów i świętsza od wszelkiego stworzenia duchowego i cielesnego. Według nauczania Kościoła Katolickiego to poczęcie było niepokalane, to znaczy, że dusza Najświętszej Dziewicy, która od wieków została wybrana na Matkę Boga, wyszła z rąk Stworzyciela ozdobiona łaską bożą, wolna od wszelkiej plamy grzechu pierworodnego i całkowicie niepokalana. To jest właśnie ta nauka, którą Ojcowie Święci przekazali, którą hymnografowie opiewali różnymi wyrażeniami i którą papież rzymski błogosławiony Pius IX w 1854 roku uroczyście określił. To święto znane na Wschodzie od VIII wieku, irlandzcy mnisi wprowadzili na Zachodzie w wieku IX, ale rozpowszechniło się jeszcze później i wreszcie w obrządku łacińskim ustalone zostało na dzień ósmy grudnia.

TROPARION, ton 4.

Dziś rozwiązują się więzy niepłodności,* ponieważ Bóg, wysłuchując modlitw Joachima i Anny, jasno im obiecuje,* że nadspodziewanie urodzą Dziewczę Boże,* z której narodzi się Sam Nieogarnięty* i, stawszy się Człowiekiem, poleca aniołowi wołać do Niej:* Witaj, Pełnałaski, Pan z tobą.

KONTAKION, ton 4.

Cały wszechświat świętuje dziś poczęcie Anny,* które dokonało się z woli bożej.* Ona bowiem poczęła tę, która pocznie Słowo* przewyższające wszelkie ludzkie słowo.

PROKIMEN, ton 8.

Ps 67,36 i 27.                                                     

Dziwny jest Bóg w świętych swoich,* Bóg izraelski.

Stych: W zebraniach błogosławcie Boga, wy ze źródeł izraelskich.

Apostoł: Ga 4,22-31.

ALLELUJA

Ps 36,39-40.

Zbawienie sprawiedliwych od Pana, i obrońcą ich jest czasu utrapienia.

Stych: I wspomoże ich Pan, i wybawi ich, i wyratuje ich od grzeszników, i zbawi ich, gdyż w Nim mieli nadzieję.

Ewangelia: Łk (urywek 36) 8,16-21.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 32,1.

Weselcie się, sprawiedliwi, w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.

10 Świętych męczenników MENASA, HERMOGENA i EUGRAFA.

                Św. Menas (Mēnas, miesiąc gr), był Ateńczykiem, człowiekiem wykształconym, wymownym mówcą i wysoko postawionym urzędnikiem cesarskim. Cesarz Maksymin Trak (235-238) posłał go do Aleksandrii dla uśmierzenia kłótni między chrześcijanami i poganami. Uspokoił nieporozumienia i sam otwarcie przyjął chrześcijaństwo. Wówczas cesarz posyła tam eparcha Hermogena (Hermogenēs, Hermes, genos, ród: z rodu Hermesa?), który poddaje św. Menasa różnym doświadczeniom. Ten je wytrwale znosi, co z kolei skłania Hermogena do przyjęcia wiary w Chrystusa. Cesarz ok. roku 235 rozkazał obu ściąć mieczem. Św. Eugraf (Eugraphos, pięknie piszący) był sekretarzem św. Menasa i sam dobrowolnie oddał się na męczeństwo. Męczennicy przyczyniają się przeto do rozkładu potęgi rzymskiej cierpliwością i zdecydowaną wolą złożenia ofiary, stosując metodę „biernego oporu" wobec władzy świeckiej. Równocześnie jednak ofiara męczenników ma nieocenioną wartość przykładową dla reszty wiernych. Istnieje poryw bohaterstwa. Państwo rzymskie dało chrystianizmowi naj­lepszy środek propagandowy w chwili, gdy rozpoczęło z nim walkę. Im prześladowanie stawało się jawniejsze, okrutniejsze i powszechniejsze, tym bardziej przyczyniało się poprzez niewinnie przelaną krew do rozpowszechnia­nia wiary Chrystusowej — jak to powiedział Tertulian.

TROPARION, ton 8.

Wyniszczając umartwieniem gorejące porywy i ataki namiętności,* męczennicy Chrystusa otrzymali łaskę leczenia z chorób,* za życia i po śmierci czynienia cudów:* Cud to naprawdę niesłychany:* gołe kości przynoszą zdrowie!* Chwała jedynemu Bogu naszemu.

KONTAKION, ton 1.

(wersja słowiańska)

Wspaniałego Menasa,* Hermogena boskiego* razem z Eugrafem, wszyscy uczcijmy* przyjemnie brzmiącymi świętymi pieśniami,* bo Pana uszanowali,* z Jego powodu cierpieli,* połączyli się w niebie z gronem Bezcielesnych* i teraz też obsypują cudami.

11 Św. ojca naszego DANIELA SŁUPNIKA.

            Św. Daniel (Daniēl, sędzią Bóg hbr)) urodził się w 409 roku w Mezopotamii w pobliżu miasta Samosaty. W wieku 12 lat podjął życie monastyczne. Z czasem odwiedził św. Symeona Słupnika (wspomnienie 1 września) i otrzymał od niego błogosławieństwo na podjęcie życia pokutnego na słupie. W 460 roku wszedł na słup, gdzie ni zimno, ni upał, ni gwałtowne wiatry, zupełnie nic, nie mogło osłabić jego odwagi. Wyświęcony na kapłana przez patriarchę Gennadiusza (458-471) zdobył sobie powszechny szacunek i taki wzbudzał podziw u wszystkich, że sam cesarz Leon I (457-474) osobiście przybył go zobaczyć i prosić o modlitwy. Zmarł w pokoju w sobotę 11 grudnia 493 roku. Widzimy, że na ogół ten przejaw siły duchowej świat chrześcijański przyjmuje bardzo przychylnie. Wielu chrześcijan, którzy w ciągu trzech wieków krzepili swe dusze opisami męczenników, szczę­śliwi są, że mogą odnaleźć klimat bohaterstwa w świa­dectwach składanych przez tych nowych „bojowników" Chrystusowych. Powstaje obfita literatura: historie mni­chów, samotników. Choć wiarygodności szczegółów tych wszystkich życiorysów ustalić się nie da, w zasadzie są one autentyczne i prostoduszność chrześcijańska czytając je buduje się.

TROPARION, ton 1.

Kolumną cierpliwości stałeś się, błogosławiony Danielu,* naśladowałeś gorliwie praojców:* Hioba w cierpieniach, Józefa w doświadczeniach* i, będąc w ciele, prowadziłeś życie na wzór aniołów.* Święty Danielu, nasz ojcze,* proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION, ton 8.

Wszedłeś na słup, błogosławiony Ojcze, niby promieniejąca gwiazda,* oświeciłeś cały świat swoimi świętymi czynami* i rozproszyłeś ciemności błędu.* Dlatego prosimy cię: niech w sercach sług twoich* zaświeci nie zachodzące światło poznania.

NIEDZIELA ŚWIĘTYCH PRAOJCÓW PANA

            W niedzielę między 11 a 17 grudnia wspominamy Przodków Chrystusa według ciała. Kościół w tym dniu wysławia Świętych Przodków Chrystusa, ale też wszystkich Świętych Patriarchów Starego Testamentu, którzy byli figurami lub przepowiadali Chrystusa: Adam Praojciec, Henoch, Melchizedek, Abraham – przyjaciel Boga, Izaak – owoc obietnicy, Jakub i 12 patriarchów. Następnie ci, którzy żyli pod Prawem: Mojżesz, Aaron, Jozue, Samuel, Dawid i Prorocy: Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel, Dwunastu małych proroków, Eliasz, Elizeusz, Zachariasz i Jan Chrzciciel, wreszcie Dziewica Maryja, pośredniczka między rodzajem ludzkim i swoim Bożym Synem.

                A więc rzeczywiście, Pan Jezus nie przyszedł, aby znieść Prawo i Proroków, lecz wyzwolić ogół ludzi, który jęczy od czasów Adama pod ciężarem zła, realizować obietnicę daną Abrahamowi, zamienić Prawo strachu Prawem Miłości, obdarzyć zmartwychwstaniem i życiem każdego człowieka. To święto jest przygotowaniem do Narodzenia Jezusa. Stawia nas na ścieżce oczekiwania i nadziei na Jego przyjście między nas.

TROPARION, ton 4.

Przez wiarę usprawiedliwiłeś Praojców,* przez nich już wcześniej zbierając Kościół.* Dumni są z tej chwały ci Święci,* bo z ich krwi pochodzi Owoc błogosławiony tej, która Cię dziewiczo zrodziła.* Dzięki jej modlitwom zbaw, Chryste Boże, nasze dusze.

KONTAKION, ton 2.

Wzgardziwszy idolem* ręką uczynionym,* osłoniwszy się jak tarczą, Bytem Nieopisanym, Trzej Młodzieńcy,* zyskaliście chwałę w decydującej walce z ogniem:* pośrodku ognia nie do zniesienia stojąc,* wzywaliście Boga.* Pospiesz, Litościwy,* i miłosiernie przyjdź nam z pomocą, bo, jeśli zechcesz, wszystko możesz.

PROKIMEN, ton 4.

Dn 3,26 i 27.

Błogosławiony jesteś, Panie, Boże ojców naszych,* i chwalebne i sławne imię Twoje na wieki.

Stych: Bo sprawiedliwy jesteś we wszystkim, co nam uczyniłeś.

Apostoł: Kol 3,4-11.

ALLELUJA

Ps 98,6 i 7.

Mojżesz i Aaron między kapłanami Jego, a Samuel miedzy tymi, którzy wzywają Jego imienia.

Stych: Wzywali Pana a On ich wysłuchał, w słupie obłoku do nich mawiał.

Ewangelia: Łk 14,16-24.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 148,1.

Chwalcie Pana z niebios,* chwalcie Go na wysokościach. I drugi:

Ps 32, 1: Weselcie się sprawiedliwi w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.                      

12 Σ Św. ojca naszego SPIRYDONA CUDOTWÓRCY, biskupa Trymitontu na Cyprze.

Św. Spirydon (Spyridōn, dopełniacz: Spyridōnos) był prostym wieśniakiem, pasterzem owiec, żonatym, ojcem kilkorga dzieci; lecz w sprawach bożych nic nie uchodziło jego uwagi. Ten pasterz stada prowadził taki szczery tryb życia, że uznano go za godnego, by był pasterzem ludzi; wybrano go na biskupa Trymitontu na Cyprze. Jego wielka szczerość nie przeszkadzała mu kontynuować pasienia stada owiec, nawet gdy już był biskupem. Raz biedny rolnik na przednówku chciał pożyczyć u bogacza zboża; ten jako zastaw zażądał złota; rolnik udał się do biskupa i opowiedział mu swoją biedę; Święty wziął żmiję, przemienił ją w złoto i dał biedakowi z tym, żeby zwrócił po żniwach; gdy w odpowiednim czasie zwrócił, Święty na oczach biedaczyny znowu zamienił złoto w żmiję. Innym razem córce Spirydona Irenie jakaś kobieta dała na przechowanie cenny przedmiot; traf chciał, że córka zmarła; kobieta ze łzami upomina się o swoje, a Święty nie wie, gdzie jest schowana cenność; idzie więc na mogiłę zmarłej i pyta jak żywą, gdzie schowała przedmiot; Irena jakby przebudzona ze snu wskazuje miejsce; Biskup skarb znajduje na wskazanym miejscu i oddaje kobiecie. Niektórzy twierdzą, że uczestniczył w I Soborze Powszechnym w Nicei (325), a umarł w 348 roku. Później doczesne jego szczątki przeniesiono na wyspę Korcyrę, której jest patronem (por. Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986, s. 102-103).

TROPARION, ton 1.

Obrońco pierwszego Soboru i cudotwórco,* ojcze nasz Spirydonie, Bogonosicielu.* Rozmawiałeś ze zmarłą w grobie,* przemieniłeś węża w złoto.* Gdy śpiewałeś święte psalmy,* przyłączali się do ciebie aniołowie, święty pasterzu.* Chwała Temu, Który dał ci moc!* Chwała Temu, Który cię wyniósł do chwały!* Chwała Temu,* Który przez ciebie dokonuje uzdrowień.

KONTAKION, ton 2.

Zraniony miłością do Chrystusa,* umysł wzniosłeś ku górze dzięki światłu Ducha;* przez czynną kontemplację, natchniony przez Boga,* nabrałeś sprawności,* stałeś się ołtarzem, prosząc dla wszystkich o boskie oświecenie.

13 + Świętych męczenników EUSTRACJUSZA i towarzyszy i św. męczennicy ŁUCJI, dziewicy.

            Św. Eustracjusz (Eustratios, dobry wojownik gr) - naczelnik miasta, Auksencjusz (Auksentios, wzrastający gr) - kapłan, Eugeniusz (Eugenios, szlachetny gr) - żołnierz, Mardariusz (Mardarios) - cywil i Orestes (Orestēs, górski gr) - też żołnierz, ponieśli śmierć za wiarę w Chrystusa w Armenii za cesarza Dioklecjana (284-305).

                Św. Łucja (Luokia, od lux, lucis, światło łac) poniosła śmierć męczeńską w Syrakuzach na Sycylii ok. 304 roku. Odrzucony przez nią wielbiciel miał ją oskarżyć o wyznawanie Chrystusa. Została przebita mieczem.

                TROPARION o męczennikach (8A).

KONTAKION o Eustracjuszu, ton 2.

Zabłysnąłeś, zwycięski Eustracjuszu, dla siedzących w ciemnościach niewiedzy* niby bardzo jasna latarnia:* osłaniając się wiarą* niby włócznią,* nie przestraszyłeś się zuchwałości nieprzyjaciół,* wymowniejszy od mówców.

14 Świętych męczenników TYRSUSA, LEUCJUSZA i towarzyszy.

            Ci święci męczennicy cierpieli i ponieśli śmierć za wiarę za Dioklecjana (284-305): Tyrsus (Thyrsos, laska owinięta bluszczem i winoroślą, którą nosili czciciele Dionizosa) i Leucjusz (Leukios, świetlisty, jasny gr) w Nikomedii; patrząc na ich męstwo, wyznał wiarę w Chrystusa Kalinik (Kallinikos) – kapłan pogański. Filemon (Philēmonos, lubiany gr) i Apoloniusz (Apollōnios, należący do Apollina)) cierpieli i oddali życie w Egipcie.

TROPARION o męczennikach (8A).

KONTAKION, ton 2.

Obrońcy poszanowania dla wiary,* bezbożnego oprawcę odrzucając,* wytknęliście mu nieludzkie krwi przelewanie,* wzięliście górę nad jego wściekłym uporem,* wzmacniani pomocą Chrystusa,* Tyrsusie i Leukjuszu ze wspołcierpiącymi módlcie się za nas.

15 Św. męczennika ELEUTERIUSZA, kapłana.

            Św. Eleuteriusza (Eleutherios, wolny gr), Rzymianina, osieroconego w młodym wieku przez ojca, matka św. Antia przedstawiła św. Anakletowi (79-91; wspomnienie 7 czerwca), biskupowi Rzymu, który dał mu głęboką znajomość Pisma świętego. Mając 20 lat został biskupem Illiricum w Illirii, wielkiej krainie naddunajskiej, na wschodnim brzegu Morza Adriatyckiego, gdzie jego przepowiadanie dużo pogan przyciągnęło do Chrystusa i nurt chrystianizmu przybrał gwałtownie. Podczas srogiego prześladowania za cesarza Hadriana (117-138) po wielu męczarniach był razem z matką ścięty mieczem w Rzymie.

                TROPARION o biskupie męczenniku (10).

KONTAKION, ton 2.

Jako ozdobę kapłanów, wielebny, i zachętę dla zapaśników* wszyscy wychwalamy i prosimy cię,* męczenniku biskupie Eleuteriuszu:* wszystkich z miłością obchodzących twoje wspomnienie* uwolnij od rozlicznych nieszczęść,* modląc się nieustannie za nas wszystkich.

 16 Św. proroka AGGEUSZA.

            Św. Aggeusz (Aggaios, świąteczny, radosny hbr), dziesiąty z dwunastu mniejszych proroków, pochodził z pokolenia Lewiego, żył na przełomie VI i V wieku przed Chrystusem. Po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej odegrał wielką rolę w odbudowie świątyni, którą zburzył w 586 roku Nabuchodonozor. Za panowania Dariusza (521-485) wraz z prorokiem Zachariaszem zachęcał Żydów do kontynuowania przerwanych prac po kierownictwem namiestnika Judy Zorobabela i arcykapłana Jozuego (Ezdr 5,1-2). Przyczynił się do rychłego wznowienia kultu świątynnego i ożywił idee mesjanizmu królewskiego zawartego w proroctwie Natana (2Sm 7,12-16).

TROPARION o proroku (3).

KONTAKION, ton 3.

Bożym Duchem oświeconą myśl mając, proroku,* boże przepowiadasz tajemnice, odsłaniając przyszłość* i wskazując na ich spełnienie, Aggeuszu wszechbłogosławiony,* proś Chrystusa Boga* o darowanie nam Jego miłosierdzia.

17 Σ Św. proroka DANIELA i trzech młodzieńców: ANANIASZA, AZARIASZA i MIZAELA.

         SOBOTA PRZED BOŻYM NARODZENIEM

PROKIMEN, ALLELUJA i ŚPIEW NA KOMUNIĘ z dnia tygodnia.

Apostoł: Ga 3,8-12;   Ewangelia: Łk 13,19-29.

                Św. Daniel (sędzią Bóg hbr), z pokolenia Judy, potomek rodu królewskiego, odznaczał się przywiązaniem do Prawa, za co otrzymał dar mądrości i umiejętności tłumaczenia snów, w młodości z trzema towarzyszami został w trzecim roku panowania króla judzkiego Jojakima deportowany do Babilonu w 605 roku przed Chrystusem. Służyli oni na dworze królewskim i tam zostali wyuczeni całokształtu mądrości chaldejskiej. Po wyjaśnieniu Nabuchodonozorowi tajemniczego snu i obronie Zuzanny przed oskarżeniami przewrotnych starców, Daniel został ustanowiony zarządcą całej prowincji Babilonu, szefem wszystkich satrapów i zwierzchnikiem wszystkich mędrców babilońskich. Królowi Baltazarowi, synowi Nabuchodonozora, Daniel odczytał napis na ścianie pałacu. Kiedy Cyrus w 538 roku zdobył Babilon, Daniela ustanowił jednym z trzech ministrów, którzy byli na czele 120 satrapii jego królestwa. Został jednak przez swych nieprzyjaciół fałszywie oskarżony i wrzucono go do rowu lwom na pożarcie, wspomagany z góry zatkał lwom paszcze i był dla nich jakby pasterzem dla owieczek. Data jego śmierci nie jest znana. Jest czwartym z wielkich proroków.

                Jego trzej towarzysze, Ananiasz (Ananias, Bóg miłosierny hbr), Azariasz (Adzarias, Bóg pomógł hbr) i Mizael (Misaēl), za odmowę oddania czci statui Nabuchodonozora zostali wrzuceni do rozpalonego pieca; lecz płomienie ich nie tknęły, pośród ognia wychwalali Boga hymnami. To zjawisko jest figurą dziewiczego rodzenia Maryi, której panieńskie łono ogarnięte płomieniem Bóstwa, nie zostało absolutnie przez nie zniszczone, lecz pozostała ona jak przed porodem, tak i po porodzie Chrystusa dziewicą. Ci Trzej Młodzieńcy należeli do pokolenia Judy, z którego miał narodzić się nasz Zbawiciel, dlatego Święci Ojcowi postanowili czcić ich pamięć siedem dni przed narodzeniem i ukazaniem się naszego Pana, Boga i Zbawiciela Jezusa Chrystusa.

TROPARION, ton 2.

Jak wielkie są osiągnięcia wiary!* W samym środku ognia, jakby na spokojnej wodzie,* radowali się Trzej Młodzieńcy,* i prorok Daniel dla lwów, niby dla owieczek, stał się pasterzem.* Dzięki ich wstawiennictwu, Chryste Boże, zbaw dusze nasze.

KONTAKION, ton 3.

Oczyszczone Duchem twoje czyste serce* było naczyniem niezwykle wspaniałego proroctwa:* widzisz bowiem sprawy odległe jako teraźniejsze,* wrzucony do jamy lwy poskromiłeś.* Stąd cię czcimy, proroku błogosławiony, Danielu sławny.

KONTAKION, ton 6.

Wzgardziwszy idolem ręką uczynionym,* osłoniwszy się jakby tarczą Bytem Nieopisanym,* Trzej Młodzieńcy, zyskaliście chwałę w próbie ognia.* Pośrodku ognia nie do zniesienia stojąc, wzywaliście Boga.* Pospiesz,  Litościwy,* i miłosiernie przyjdź nam z pomocą, bo, jeśli zechcesz, wszystko możesz.

18 Św. męczennika SEBASTIANA i jego towarzyszy.

               Św. Sebastian (Sebastianos, szanowny, dostojny gr) pochodził z Mediolanu, z rodziny senatorskiej bardzo oddanej wierze w Chrystusa, na którą nawrócił wielu pogan. Był podobno dowódcą przybocznej straży samego Dioklecjana (284-305). Za to, że wyrzucał mu okrucieństwo wobec niewinnych chrześcijan, miał być przeszyty strzałami. Gdy dzięki opiece pobożnej Ireny wyzdrowiał, na nowo wytknął cesarzowi masakry wyznawców Chrystusa. Dioklecjan kazał zabić go pałkami a ciało wrzucić do kloaki, skąd je wydobyto i złożono w katakumbach nazwanych jego imieniem. Razem z nim po różnych męczarniach ponieśli męczeństwo: Marcelin (łac. Marcellinus) i Marek (Marcus), jego bracia; Trankwilyn (łac. Tranquillinus, spokojny łac) i Marcja, jego rodzice; Nikostrat (Nikostratēs,  żołnierz zwycięzca gr) ze swoją  żoną Zoją (Dzōē, życie gr); a również Tyburcjusz (łac. Tiburtius), Klaudiusz (łac. Claudius, kulawy łac), Kastul (Kastoulos), Kastor (Kastōr, dopełniacz: Kastoros, bóbr gr), Symforian (wspomagający, gr) i Wiktoryn (zwycięski, łac).

                TROPARION o męczennikach (8A).

KONTAKION ton 4.

W czerwieni krwi swojej zmoczyłeś szatę męczeństwa,* nałożyłeś jakby czcigodny płaszcz purpurowy, Sebastianie.* Dlatego z Chrystusem zamieszkałeś* w bezkresnym Królestwie na Wysokościach razem ze swymi towarzyszami,* i otrzymałeś, mądry, wieńce;* ciesząc się wraz z nimi, ciągle nas wspominaj.

NIEDZIELA PRZED BOŻYM NARODZENIEM

W niedzielę 18 grudnia, lub najbliższą, obchodzi się wspomnienie świętych Starego Testamentu od Abrahama do św. Józefa, oblubieńca Maryi, z których w prostej linii narodził się obiecany Mesjasz. Nazywa się ona Niedzielą Ojców, lub Niedzielą Genealogii Jezusa (Mt 1,1-25). Jest to jakby przedłużenie poprzedniej niedzieli. Kościół oddaje cześć tym wszystkim, którzy przed Chrystusem „podobali się Bogu”. Ona bezpośrednio przygotowuje nas do Bożego Narodzenia.

TROPARION, ton 2.

Wielkie są czyny dokonane przez wiarę!* W samym środku ognia, jak na spokojnej wodzie,* radowali się trzej młodzieńcy,* i prorok Daniel dla lwów, jak dla owieczek, stał się pasterzem.* Dzięki ich wstawiennictwu, Chryste Boże, zbaw dusze nasze.

KONTAKION, ton 6.

Wzgardziwszy idolem* ręką uczynionym,* osłoniwszy się jak tarczą Bytem Nieopisanym,* Trzej Młodzieńcy, zyskaliście chwałę w próbie ognia.* Pośrodku ognia nie do zniesienia stojąc,* wzywaliście Boga.* Pospiesz, o Litościwy,* i miłosiernie przyjdź nam z pomocą, bo, jeśli zechcesz, wszystko możesz.

KONTAKION, ton 1.

(jeśli ta niedziela wypadnie w dni Przed-święta)

Wesel się, Betlejemie,* przygotuj się, Eufrato, * bo oto Dziewica, mając w łonie Wielkiego Pasterza,* spieszy, aby rodzić;* bogonośni Ojcowie widząc Go, weselą się,* śpiewając z pasterzami Dziewicy karmiącej pochwalne pieśni.

PROKIMEN, ton 4.

Dn 3,26 i 27.

Błogosławiony jesteś, Panie, Boże ojców naszych,* i chwalebne i sławne imię Twoje na wieki.

Stych: Bo sprawiedliwy jesteś we wszystkim, co nam uczyniłeś.

Apostoł: Hbr 11,9-10 i 32-40.

ALLELUJA

Ps 43,2 i 33,18.

Boże, uszami naszymi słyszeliśmy, ojcowie nasi nam opowiadali.

Stych: Wybawiłeś nas od uciskających nas, a tych, którzy nas nienawidzą zawstydziłeś.

Ewangelia: Mt 1,1-25.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 148,1.

Chwalcie Pana z niebios,* chwalcie Go na wysokościach. I drugi:

Ps 32,1.

Weselcie się sprawiedliwi w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.

19 Św. męczennika BONIFACEGO.

                Św. Bonifacy (Boniphatios, dobroczyńca; wymowny? bonum i fatum: człowiek dobrej wróżby? łac), niewolnik bogatej Rzymianki, żył za Dioklecjana ok. 290 roku. Początkowo nadużywał wina i miał niemoralne kontakty ze swą panią. Pewnego razu wysłała go ona na Wschód, by przywiózł relikwie świętych męczenników. Odjeżdżając, obiecał w żartach, że przywiezie jej raczej swoje ciało. W towarzystwie współkolegów ze służby pojechał do Cylicji, gdzie był świadkiem męczeństwa wielu chrześcijan. Na ten widok przyjął wiarę w Chrystusa i w Tarsie został ścięty mieczem. Towarzysze jego święte zwłoki odwieźli do Rzymu. I tak dotrzymał danego swej pani słowa.

KONTAKION, ton 4.

Siebie samego, uwieńczony Święty, dobrowolnie przyprowadziłeś na ofiarę* Mającemu się dla ciebie narodzić z Dziewicy,* pełen mądrości Bonifacy.

20 PRZED-ŚWIĘTO Narodzenia co do ciała Pana i Boga i Zbawiciela Naszego Jezusa Chrystusa. - Św. męczennika IGNACEGO BOGONOSICIELA, biskupa Antiochii.

Św. Ignacy (Ignatios, od łac. (?) ignatus, nie znany; od ignis? ogień łac) był drugim po Ewodzie (jeden z Siedemdziesięciu) następcą św. Piotra na biskupstwie w Antiochii. Za czasów cesarza Trajana (98-117) został skazany na pożarcie przez dzikie zwierzęta. W tym celu wysłano go do Rzymu. Z drogi pisał piękne listy do gmin chrześcijańskich, przez które prowadziła go droga, umacniając je w wierze. Wyrażał w nich też gorące pragnienie męczeństwa. W swoim liście do Rzymian nadał sobie imię Bogonosiciel, Teoforos, Noszący w swej duszy Boga. Listy te, przechowane do dziś, są ważnym dokumentem wiary pierwotnego Kościoła. Był zmielony jak ziarnko pszenicy w zębach dzikich bestii w Koloseum w Rzymie 20 grudnia 107 roku.

Czas pism natchnionych minął; za­czyna powstawać literatura we właściwym tego słowa znaczeniu, będąca dziełem ludzi, ale ludzi „spożywających pszenicę wybranych, przepełnionych pierwotnym duchem, którego otrzymali w większej obfitości, i to z samego źródła", ludzi oświeconych przykładem Apostołów, uczestniczących bezpośrednio w podbijaniu świata przez Krzyż. Ten liczny zespół pisarzy, których praca rozpoczyna się już w II wieku i rozkwita w następ­nych stuleciach, określa się mianem: Ojcowie Kościoła.

Należy podkreślić dwie charakterystyczne cechy ich dzieł: są one skrypturystyczne i pedagogiczne. Tworzyli dzieła skrypturystyczne, bo wiedzieli, że mogą czerpać życie tylko z tych dzieł, do których Jezus włączył nurt wody żywej. Piszą, aby działać, aby pobudzać. Jest to literatura zaangażowania, pedagogiczna. Ten właśnie podwójny charakter tłumaczy promieniowanie aż do naszych dni tej tak surowej, a zarazem urzekającej literatury. Chrystianizm łączy w nich całą przeszłość ludzką i całą przyszłość świata. „Dzieła ich owocują w nieskończoność w tych, którzy je studiują”. Dla pierwszej grupy tych pisarzy przyjęła się nazwa Ojcowie apostolscy. Są wśród nich Rzymianie, jak św. Klemens Rzymski (wspomnienie 23 grudnia) i Hermas, Syryjczycy, jak św. Ignacy Antiocheński, Azjaci, jak św. Polikarp (wspomnienie 23 lutego) i Papiasz, i prawdopodobnie Egipcjanie, jak autorzy pism znanych jako List Barnaby i Ody Salomona (por. Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1969, s. 308-312).

TROPARION o Przed-święcie, ton 4.

Przygotuj się Betlejemie,* otwieraj się dla wszystkich Edemie.* Przystrój się, Effrato,* bo drzewo życia w grocie zakwitło z Dziewicy.* Jej łono stało się rajem myślowym,* gdzie wyrosła Boża roślinka.* Jeśli nią będziemy się żywić, zachowamy życie, nie umrzemy jak Adam.* Chrystus się rodzi, by odnowić zniszczony niegdyś obraz Boga.

TROPARION o biskupie męczenniku (10).

                                   KONTAKION o Ignacym, ton 3.

Pełen światła dzień twoich świetlanych czynów* zapowiada nam wszystkim Narodzonego w stajence:* pragnąc z miłością się Nim rozkoszować,* spieszyłeś na pożarcie przez dzikie zwierzęta.* Dlatego nadałeś sobie imię Bogonośnego, wielce mądry Ignacy.

KONTAKION o Przed-święcie, ton 3.

Dziewica dziś idzie,* by w grocie niewymownie zrodzić przedwieczne Słowo.* Raduj się, wszechświecie, usłyszawszy o tym,* wysławiaj z aniołami i pasterzami Przedwiecznego* ukazującego się jako Dziecię.

21 Przed-święto Bożego Narodzenia. - Św. męczennicy JULIANNY z Nikomedii.

                Św. Julianna (Ioulianē), córka bogatych rodziców w Nikomedii, żyła za cesarza Maksymiana (286-305). Wydano ją za mąż za poganina Eleuzjusza, który był senatorem a potem eparchą. Lecz nie chciała z nim żyć, bo odmawiał przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Ten rozgniewany oddał ją pod sąd. Po wielu torturach została ścięta około 299 roku.

                TROPARION o męczennicy (14).

KONTAKION o Przed-święcie, ton 2.

Widząc w Betlejemie owijanego w pieluszki,* Swoją ręką trzymającego świat cały,* złóżmy w ofierze przedświąteczne pieśni Jego Rodzicielce:* cieszy się bowiem po macierzyńsku, mając w łonie Syna Bożego.

KONTAKION o Juliannie, ton 3.

Wdziękami panieństwa jaśniejąca, dziewico,* i koronami męczeństwa teraz ozdobiona, Julianno,* zbliżającym się do twoich relikwii z biedami i chorobami* dajesz ratunek i wyzdrowienie,* bo łaskę bożą Chrystus wylewa i życie wieczne.

22 Przed-święto Bożego Narodzenia. - Św. wielkiej męczennicy ANASTAZJI i św. CHRYZOGONA.

            Św. Anastazja (Anastasia, zmartwychwstanie gr), Rzymianka, niezwykłej piękności, bogata, szlachetna, córka Pretekstata i Fausty, którzy dali jej głębokie chrześcijańskie wychowanie, uczennica św. Chryzogona. Wyszła za mąż za bezbożnego i zdeprawowanego poganina Publiusza Patrycjusza. Wkrótce została wdową i poświęciła swe życie i majątek dla dyskretnego wspomagania biednych, więźniów i męczenników. Zaspakajała ich potrzeby, utulała łzy, uwalniała z więzień, leczyła rany. Dlatego otrzymała przydomek Uwalniająca_z_więzów. Lecz jej działalność wyszła na jaw, została schwytana przez siepaczy Dioklecjana i po wielu torturach ścięto ją mieczem, podobno w Akwilei lub Sirmium około roku 290.

                Św. Chryzogon (złotorodny, gr), był w początkach IV wieku biskupem Akwilei.

                TROPARION o męczennicy (14).

KONTAKION ton 2.

Próbom i nieszczęściom poddani* podążając do twej świątyni,* otrzymują cenne środki kojące* boskiej życzliwości przebywającej w tobie, Anastazjo,* bo ty ciągle na świat wylewasz dary ukojenia.

23 Przed-święto Bożego Narodzenia. - Świętych 10 MĘCZENNIKÓW Z KRETY.

            Ci święci męczennicy pochodzili z różnych miejscowości i miasteczek wyspy Krety. Ponieśli męczeństwo za cesarza Decjusza w 250 roku. Ich imiona: Teodul (Theodoulos, sługa boży gr), Saturnin (łac. Saturninus), Eupor (Euporos, bogaty gr), Gelazy (Gelasios, uśmiechający się gr), Eunicjan (Eunikianos, łatwy do przezwyciężenia gr), Zotyk, (Zōtikos, dający życie gr), Agatopod (Agathopous, dopełniacz: Agathopodos, majcy dobre nogi gr), Bazylida (Basileidēs), Ewaryst (Euarestos, bardzo się podobający, miły, przyjemny gr) i Pompejusz (pompeios, prowadzący, wiodący gr).

                TROPARION o męczennikach (8A)

KONTAKION, ton 3.

Uczcijmy godną podziwu Kretę,* która wydała cenne kwiaty, perły Chrystusa, latorośle męczenników.* Było ich tylko dziesięciu,* lecz pokonali siłę niezliczonego wojska demonów.* Dlatego otrzymali wieńce, ci męczennicy Chrystusa silni duchem.

24 WIGILIA BOŻEGO NARODZENIA. - Św. męczennicy EUGENII.

                Jeśli wierzyć opowiadaniu Menologionu (Księga liturgiczna zawierająca zmienne części nabożeństw o świętych), św. Eugenia (eugenia, szlachetna gr) była Rzymianką, córką wysoko postawionych rodziców, Filipa i Eugenii. Początkowo była poganką, potem uwierzyła w Chrystusa, bez wiedzy rodziców w towarzystwie tylko dwóch służących, Protazego i Hiacynta (Jacka), opuściła dom rodzinny i w przebraniu za mężczyznę pod imieniem Eugeniusza prowadziła z nimi surowe życie ascetyczne w męskim klasztorze. Wszyscy troje ponieśli śmierć męczeńską za cesarza Kommodusa (180-192). Została pochowana w katakumbach Apronianusa przy drodze Latyńskiej.

PROKIMEN, ton 1.

Ps 2,4 i 1.

Pan rzekł do mnie: „Tyś jest Synem moim,* jam ciebie dziś zrodził”.

Stych: Żądaj ode mnie, a dam Ci narody w Twe dziedzictwo, a w posiadłość Twą krańce ziemi.

Apostoł, Hbr 1,1-12.

ALLELUJA

Ps 109,1- 4.

Rzekł Pan Panu memu: „Siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich.”

Stych: Berło mocy twojej wypuści Pan z Syjonu; panuj wpośród nieprzyjaciół twoich.

Stych: Z żywota przed jutrzenką zrodziłem cię!” – przysiągł Pan i nie będzie żałował.

            Ewangelia, Łk 2, 1-20.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 148,1.

Chwalcie Pana z niebios,* chwalcie Go na wysokościach * alleluja 3x.

TROPARION o Wigilii, ton 4.

Maryja nosząca w swym łonie Owoc dziewiczy,* zapisywała się niegdyś ze sprawiedliwym Józefem w Betlejem,* bo była z rodu Dawida.* Nastał już czas rodzenia,* a nie było miejsca w żadnym domu,* wtedy grota stała się dla Królowej wspaniałym pałacem.* Chrystus się rodzi, by odnowić zniszczony niegdyś obraz Boga.

KONTAKION o Przed-święcie, ton 3.

Dziewica dziś idzie,* by w grocie niewymownie zrodzić przedwieczne Słowo.* Raduj się, wszechświecie, usłyszawszy o tym,* wysławiaj z aniołami i pasterzami Przedwiecznego* zjawiającego się jako Dziecię.

25 ♀ NARODZENIE CO DO CIAŁA PANA, BOGA I ZBAWICIELA NASZEGO JAZUSA CHRYSTUSA.

           

„Gdy nadeszła pełnia czasu, Bóg posłał Syna Swojego” (Ga 4,4).

Od najdawniejszych czasów wielu wierzących dopatrywało się w zjawisku, jakim było Imperium Rzymskie, dowodu Boskiego planu. Powstający Kościół przeczuwał już to, co w retrospektywnym spojrzeniu na historię tylu współczesnych nam chrześcijan powtarzało. Dzieło Rzymu, gdy wszechświat stał się „olbrzymią rotundą, rządzoną przez dwa tysiące kohort", za jedyny cel jakby miało nadejście Mesjasza i że „legiony kroczyły dla Niego". Rzym miał np. niezrównany system środków komunikacyjnych. Z Rzymu do Hiszpanii, Dalmacji, Tracji, do Bizancjum, Dunaju wspaniałe szosy pokryte płytami wiodły poprzez góry i równiny jak symbol nierozerwalnej sieci, którą Rzym zarzucił na świat. Azja Mniejsza miała w owych czasach wspaniałe arterie drogowe. Morze dawało nie mniejsze możliwości podróżowania i stało się bezpieczne od chwili, gdy okręty rzymskie usunęły groźbę napadów pirackich. I zwiastuni ewangelii mogli udawać się z łatwością wszędzie tam, gdzie wymagała tego ich działalność apostolska. Już w roku 220 Orygenes pisał: „Opatrzność Boża chcąc, by wszystkie narody były gotowe do przyjęcia nauki Chrystusowej, podporządkowała je cesarzowi rzymskiemu”. A w IV wieku Prudencjusz wspaniale tłumaczył tę teorię: „Na czym polega tajemnica historycznego przeznaczenia starożytnego Rzymu? Na tym, że Bóg chce jedności rodzaju ludzkiego, religia Chrystusa bowiem żąda podwalin społecznych: pokoju i międzynarodowej przyjaźni. Do tej pory cała ziemia, od wschodu do zachodu, rozerwana była przez nieustanne walki. By opanować ten obłęd, Bóg nauczył na­rody, by posłuszne były jednakowym prawom i wszystkie stały się rzymskie. Za cesarza Augusta widzimy, że ludzie żyją jak obywatele jednego państwa i członkowie jednej rodziny. Przybywają z odległych krajów, poprzez morza, na fo­rum, które jest dla nich wszystkich wspólne; narody zje­dnoczone są poprzez handel, cywilizację, małżeństwa; zrodziła się jedna rasa ze zbiorowiska różnych narodów. Oto sens zwycięstw i triumfów cesarstwa; pokój rzymski przy­gotował drogę dla przyjścia Chrystusa". W całym cesarstwie rzymskim można było porozumieć się językiem greckim, który znał każdy człowiek otarty trochę w świecie i znajomość tego jednego języka wystarczała. Istniała greka pospolita używana w portach i greka arystokratyczna sfer elitarnych. Łacina (zyskująca stopniowo większą popularność od III wieku, stała się językiem panującym na Zachodzie) była używana w armii i administracji. I teraz w tę najodpowiedniejszą porę, gdy nadeszła pełnia czasu, Bóg posyła Syna Swojego.

            Narodzenie Naszego Pana Jezusa Chrystusa najpierw było liturgicznie wspominane w Egipcie, gdzie je obchodzono w nocy z 5 na 6 stycznia, gdy poganie świętowali zimowe przesilenie Słońca ustalone na 6 stycznia w 1991 roku przed Chrystusem. Potem to przesilenie cesarz Aurelian (270-275) w 274 roku po Chrystusie przeniósł na 25 grudnia, gdy Rzymianie świętowali „narodziny niezwyciężonego Słońca”. Inne regiony cesarstwa w tym samym dniu obchodziły tej samej treści swoje święta. Kościół anektował zewnętrzne formy przy całkowitej zmianie znaczenia. Na tym polega mądrość chrystianizmu - i to jest prawdziwa metoda rewolucji - że wykorzystywał od dawna istniejące zwyczaje narodów, do których przenikał i dla własnych celów narzucał im swoje znaczenie. Określił to później tak trafnymi słowami papież św. Grzegorz Wielki (wspomnienie 12 marca), radząc misjonarzom udającym się do pogańskich krajów: „Ochrzcijcie bożki i miejsca kultu pogańskiego”.

                Faktycznie Narodzenie Pańskie, na Wschodzie i na Zachodzie, było wspominane od początku IV wieku, lecz ono było zawarte w wielkim święcie Objawienia (się Boga), nie było wspomnieniem historycznego faktu, lecz przede wszystkim świętem idei, ogólnie świętem ukazania się Boga w ludzkim ciele, ukazanie się w Chrystusie i przez Chrystusa łaski Bożej: teofanie, objawianie się Boga, tzn. różne „ukazywania się” Chrystusa: Jego narodzenie się, Jego ukazanie się mędrcom, Jego chrzest. Tak jest do dziś w obrządku koptyjskim.

                I najpierw w Rzymie stało się świętem oddzielonym od 6 stycznia, bez żadnej wątpliwości dlatego, by „ochrzcić” święto Słońca. Kiedy to zrobiono? Prawdopodobnie w 354 roku. W Konstantynopolu wprowadził je w 380 roku św. Grzegorz z Nazjanzu, w Antiochii św. Jan Chryzostom w 386 roku. I stało się świętem wspominającym fakt historyczny. Kładzie się akcent na cudownym dziewiczym rodzeniu. Ta myśl inspirowała pokaźną część tekstów liturgicznych tego święta, bez wątpienia jako reperkusja Soboru Powszechnego w Efezie (431). To nie przeszkadza przyjmowaniu się towarzyszącego święta specjalnie ku czci Bogurodzicy w dniu 26 grudnia, co jest wspólną ideą obrządku bizantyjskiego i syryjskiego.

                O wiele później charakter ludowy i poetycki tego wschodniego święta przeszedł na Zachód, gdzie pod wpływem św. Franciszka z Asyżu zajął tak mocne miejsce w folklorze krajów łacińskich, że stało się ono największą uroczystością po Wielkanocy i w tym punkcie zastąpiło Objawienie Pańskie (6 stycznia), które zostało tylko świętem hołdu trzech mędrców, podczas gdy na Wschodzie hołd trzech mędrców jest związany z narodzeniem Zbawiciela i wspomina się go 25 grudnia.

Antyfona 1

Ps 110,1,3 i 9.

- Będę Cię wysławiał, Panie, całym moim sercem,* w radzie sprawiedliwych i na zgromadzeniu.

Refren: Przez wstawiennictwo Bogurodzicy ocal nas, Zbawicielu.

- Chwalebne i wspaniałe jest Jego dzieło,* a sprawiedliwość Jego trwa na wieki wieków.

- Zesłał odkupienie Swemu ludowi,* ustanowił na wieki Swoje przymierze.

Antyfona 2

Ps 111,1 i 3.

- Błogosławiony człowiek, który boi się Pana,* w przykazaniach Jego będzie wielce rozmiłowany.

Refren: Ocal nas, Synu Boży, narodzony z Dziewicy,* śpiewających Ci: Alleluja..

- Potężne na ziemi będzie jego potomstwo,* pokolenie prawych będzie błogosławione.

- Sława i bogactwo w jego domu,* a sprawiedliwość jego trwa na wieki wieków.

Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen. Jednorodzony Synu...

Antyfona 3

Ps 109,1,2 i 3.

- Rzekł Pan Panu memu: „Siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich”.

Troparion, ton 4: Narodzenie Twoje, Chryste Boże nasz,* napełniło wszechświat światłem poznania:* dzięki niemu czciciele gwiazd* od gwiazdy nauczyli się czcić Ciebie, Słońce sprawiedliwości* i poznali, że Ty jesteś Wschodzącym z wysokości.* Chwała Tobie, Panie.

- Berło mocy Twojej wypuści Pan z Syjonu; panuj wśród nieprzyjaciół twoich.

- Przy Tobie panowanie w dzień mocy Twej w blaskach świętości.

Śpiew na Wejście, Ps 109, 3 i 4.

Z łona przed jutrzenką zrodziłem Cię, przysiągł Pan i nie będzie żałował: „Ty jesteś kapłanem na wieki według porządku Melchizedeka”.

TROPARION, ton 4. Narodzenie Twoje, Chryste Boże nasz,* napełniło wszechświat światłem poznania:* dzięki niemu czciciele gwiazd* od gwiazdy nauczyli się czcić Ciebie, Słońce sprawiedliwości* i poznali, że Ty jesteś Wschodzącym z wysokości.* Chwała Tobie, Panie.

Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, i teraz i zawsze i na wieki wieków, amen.

KONTAKION, ton 3.

Dziewica dziś Przedwiecznego rodzi* a ziemia grotę udostępnia Niedostępnemu.* Anieli z pasterzami wysławiają,* Mędrcy z gwiazdą podróżują,* bo dla nas narodziło się małe Dziecię, Przedwieczny Bóg.

W miejsce Trysagionu śpiewa się: Wy, którzy w Chrystusa ochrzciliście się, w Chrystusa oblekliście się, alleluja.

PROKIMEN, ton 8.

Ps 65,4 i 1.

Wszystka ziemia niech Ci się kłania i niech Ci śpiewa,* niech psalm śpiewa Imieniu Twemu, Najwyższy.

Stych: Wykrzykujcie Bogu, wszystkie ziemie, psalm śpiewajcie Jego Imieniu, dajcie cześć Jego chwale.

Apostoł, Ga 4,1-7.

ALLELUJA

Ps 18,2 i 3.

Niebiosa opowiadają chwałę Boga, a dzieła rąk Jego oznajmia firmament.

Stych: Dzień dniowi opowiada słowo, a noc nocy podaje wiadomość.

Ewangelia: Mt 2,1-12.

W miejsce Prawdziwie godne śpiewa się do Zakończenia:

Refren: Uwielbiaj, duszo moja,* czcigodniejszą i chwalebniejszą od Zastępów niebieskich, Przeczystą Dziewicę, Bogurodzicę.

Irmos: Tajemnicę dziwną widzę i przesławną:

niebem - grota,

tronem cherubinów - Dziewica;

żłobek - pomieszczeniem,

gdzie leży nieobjęty Bóg, Chrystus, Którego śpiewem uwielbiamy.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 110,9.

Zesłał Pan odkupienie Swemu ludowi,* alleluja 3x.

26 Po-święto Bożego Narodzenia. Σ SOBÓR (Synaksis) NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY i św. męczennika EUTYMIUSZA, metropolity Sardów.

            Najświętsza Panna Maryja jest nazywana Bogurodzicą (gr. Theotokos) i jest nią rzeczywiście, ponieważ zrodziła co do ciała Słowo Boże. Treścią wczorajszego święta był fakt historyczny. Dzisiejsze zaś święto jest świętem idei: świętem macierzyństwa Bożego Dziewicy.

                Nasz Pan jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem; w Jego Jedynej Osobie jest zjednoczona Natura Boska, bez zmian, z naturą ludzką stworzoną w stanie doskonałości i cudownie zrodzoną przez działanie Ducha Świętego w łonie Dziewicy Maryi. Dlatego Maryja jest Matką Jezusa z tego samego tytułu jak inne matki dla swych dzieci, i to jeszcze doskonalej. A ponieważ Jezus jest prawdziwie Słowem Bożym, Samym Bogiem, Maryja jest prawdziwie Bogurodzicą. Jest to dogmat uroczyście określony przez Sobór w Efezie w 451 roku, a który już wypowiedziała Elżbieta w dniu Zwiastowania: „Skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie?” (Łk 1,43).

                Św. Eutymiusz (Euthymios, uprzejmy, życzliwy gr) najpierw był mnichem i słynął z surowego trybu życia i gorliwego kultu ikon. Jako biskup Sardów uczestniczył w siódmym Soborze Powszechnym w Nicei (787), na którym gorliwie bronił nauki o czci obrazów.

KONTAKION, ton 8.

Przed jutrzenką z Ojca bez matki zrodzony,* na ziemi dziś przyjął z ciebie ciało bez ojca.* Dlatego gwiazda oznajmia Mędrcom* i aniołowie z pasterzami opiewają twoje, Pełnałaski, niewypowiedziane rodzenie.

PROKIMEN, ton 3.

Łk 1,46-48, pieśń Bogurodzicy.

Wielbi dusza moja Pana,* i rozradował się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim.

Stych: Gdyż wejrzał na niskość służebnicy Swojej, oto bowiem odtąd błogosławioną zwać mnie będą wszystkie narody.

Apostoł: Hbr 9,1-7.                Ewangelia: Mt 2,13-23.

SOBOTA PO BOŻYM NARODZENIU

PROKIMEN, ton 4.

Ps 44,18 i 11.

Będę wspominać imię twoje* z pokolenia na pokolenie.

Stych: Słuchaj, córko, i patrz i nakłoń twego ucha.

Apostoł: 1 Tm 6,11b-16.

ALLELUJA

Ps 131,8 i 11.

Powstań, o Panie, ku odpoczynkowi Twemu, Ty i skrzynia święta Twoja.

Stych: Zaprzysiągł Pan Dawidowi prawdę, a jej nie odmieni.

Ewangelia: Mt 12,15a-21.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 115,13.

Kielich zbawienia wezmę* i imienia Pańskiego wzywać będę,* alleluja 3x.

NIEDZIELA PO BOŻYM NARODZENIU

- Świętych JÓZEFA OBLUBIEŃCA, króla DAWIDA i JAKUBA apostoła, brata Pańskiego.

                Niektóre Kościoły Wschodu miały dość wczesną praktykę wspominania z okazji Teofanii (później z okazji Bożego Narodzenia) pewnych osób Nowego Testamentu. W Syrii 26 i 28 grudnia wspominano św. Stefana (Szczepana), synów Zebedeusza i książąt apostołów, Piotra i Pawła. Tak samo w Kapadocji z czasów św. Grzegorza z Nyssy. W Jerozolimie te same święta były złączone ze świętem, jakie Żydzi obchodzili na Hebronie 25 lub 26 grudnia, ku czci patriarchy Jakuba, na miejsce którego chrześcijanie wstawili apostoła Jakuba, brata Pańskiego (wspomnienie 23 października). Później dołączono Opiekuna Jezusa i Jego przodka Dawida.

TROPARION o św. Józefie Oblubieńcu, ton 2.

Zwiastuj, Józefie, cuda przodkowi Boga, Dawidowi:* widziałeś Dziewicę rodzącą* z pasterzami wysławiałeś, * z Mędrcami oddawałeś pokłon, * od Anioła wieść przyjąłeś. * Proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

PROKIMEN, ton 8.

Ps 67,36 i 27.

Dziwny jest Bóg w świętych Swoich,* Bóg izraelski.

Stych: Na zebraniach błogosławcie Boga, wy ze źródeł izraelskich.

Apostoł: Ga 1,11-19.

ALLELUJA

Ps 131,1 i 11.

Pomnij, Panie, na Dawida i na wszystką jego cichość.

Stych: Zaprzysiągł Pan Dawidowi prawdę, a jej nie odmieni.

Ewangelia: Mt 2,13-23.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 148,1.

Chwalcie Pana z niebios,* chwalcie Go na wysokościach. I drugi:

Ps 32,1: Weselcie się sprawiedliwi w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.

27 Po-święto Bożego Narodzenia. Σ Św. apostoła, pierwszego męczennika i archidiakona STEFANA - Św. ojca naszego i wyznawcy TEODORA NAZNACZONEGO, brata Teofana Hymnografa.

            Św. Stefan (Stephanos), jeden z siedmiu diakonów wybranych dla odciążenia apostołów od prac materialnych rodzącej się wspólnoty chrześcijan, ok. roku 37 został ukamienowany przez Żydów jak podają Dzieje Apostolskie (6,8-7,1-60). Gdy Żydzi ukamienowali św. Stefana (Szczepana), Gamaliel, nauczyciel świętego męczennika, zachęcił pobożnych chrześcijan, żeby nocą wzięli ciało i pochowali w jego posiadłości, gdzie kilka lat później sam spoczął. W roku 415 kapłan imieniem Lucjan pracujący w pobliskiej świątyni poznał, dzięki interwencji bożej, miejsce pochówku św. Pierwszego Męczennika. Zawiadomił natychmiast biskupa Jerozolimy Jana. Ten wraz biskupem Sebasty Eusthonem i biskupem Jerycha Eleuteriuszem poszedł na wskazane miejsce. Rozkopano ziemię i znaleziono sarkofag, na którym widniało napisane po hebrajsku imię STEFAN. Po otwarciu wyjęli czcigodne relikwie i uroczyście przenieśli do Jerozolimy, gdzie złożyli w kościele zbudowanym przez Eudoksję, żonę Teodozego II (408-450). W 614 roku zniszczyli ten kościół Persowie, zaś w 1898 roku odbudowali dominikanie.

            Św. Teodor (patrz 11 października).

TROPARION o apostole, ton 4.

Stoczyłeś piękną walkę,* pierwszy męczenniku Chrystusa i apostole,* i napiętnowałeś bezbożność katów.* Kamienowany bowiem rękoma grzeszników,* otrzymałeś koronę z ręki Najwyższego i, wzywając Boga, wołałeś:* Nie poczytaj im tego grzechu.

TROPARION o wyznawcy, ton 8.

Przewodniku ortodoksji, nauczycielu pobożności i świętości,* pochodnio wszechświata, Bogiem natchniona ozdobo mnichów, mądry Teodorze,* swoimi naukami oświeciłeś cały świat, liro Ducha Świętego.* Proś Chrystusa Boga o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION o apostole, ton 3.

Wczoraj przyszedł do nas w ciele Władca,* dzisiaj sługa odszedł z ciała:* wczoraj Król narodził się w ciele,* dzisiaj sługa zostaje ukamienowany z Jego powodu,* Pierwszy Męczennik, boski Stefan.

28 Po-święto Bożego Narodzenia. - ŚWIĘTYCH MĘCZENNIKÓW SPALONYCH W NIKOMEDII.

                W 19-tym roku panowania Dioklecjana (284-305) w połowie marca 303 roku rozwieszono wszędzie zarządzenia cesarskie nakazujące zburzyć świątynie, spalić księgi Pisma świętego, ogłaszające pozbawienie stanowisk wszystkich urzędników państwowych, jeśli są chrześcijanami. Wkrótce potem z namowy Maksymiana Galeriusza (305-310) i Dioklecjana (284-305) ogłoszono nowe dekrety nakazujące uwięzić pasterzy Kościoła wszystkich krain, gdziekolwiek by się znajdowali, a następnie przekonać ich wszelkimi środkami do złożenia ofiary bożkom. W Nikomedii został zburzony główny kościół, gdzie duszpasterzował św. Antym (wspomnienie 3 września), który za wyznanie Chrystusa został ścięty. Za nim poszła cała rzesza. Skrycie Maksymian kazał w tym samym czasie wzniecić pożar w cesarskim pałacu w Nikomedii, co zrzucono na karb chrześcijan. Nastąpiły masowe mordy dokonywane różnymi sposobami: ścinanie mieczem, palenie na stosach i w piecach, wpędzanie na barki i spychanie w głębiny morskie. Zginęło wówczas około 20 000 chrześcijan.

TROPARION, ton 2.

Atleci Pańscy, błogosławiona ziemia napojona krwią waszą* i święte miejsca, które przechowują wasze ciała.* W odważnym bowiem męskim trudzie zwyciężyliście wroga* i Chrystusa śmiało przepowiadaliście.* Proście Go, bo jest dobry, o zbawienie dusz naszych.

KONTAKION, ton 2.

Duchowo niewzruszonych w wierze świętych,* dwadzieścia tysięcy męczenników* podjęło cierpienie w ogniu,* śpiewając Narodzonemu z Dziewicy:* przyjmij nasze dla Ciebie cierpienia* jakby dary Królów perskich: złoto, mirrę i kadzidło, Boże Przedwieczny.

29 Po-święto Bożego Narodzenia. - Świętych MŁODZIANKÓW ZABITYCH przez Heroda w Betlejem. - Św. ojca naszego MARCELA, igumena.

                Herod, widząc rywala w małym Dziecięciu narodzonym w Betlejem, nakazuje dokonać w tej mieścinie masakry na niemowlętach, które nie osiągnęły dwu lat. Św. Józef, uprzedzony o tym we śnie, z Maryją i Dzieciątkiem Jezus uciekł do Egiptu. Tak spełniło się proroctwo Jeremiasza: „Krzyk usłyszano w Rama, płacz i jęk wielki. Rachel opłakuje swe dzieci i nie chce utulić się w żalu, bo ich już nie ma” (Mt 2,18).

                Św. Marcel (łac. Marcellus) urodzony w Syrii w wysoko postawionej i bogatej rodzinie otrzymał pełne wykształcenie humanistyczne. Zostawiając takie usytuowanie i dom rodzinny, przybył do Efezu i prosił o gościnę u kilku pobożnych osób w tym mieście. Zatrzymał się na pewien czas w jednym z klasztorów tego miasta, gdzie oddawał się ascezie. Potem udał się do igumena klasztoru „Niezasypiających” św. Aleksandra (patrz 15 stycznia). Wstąpił do tego klasztoru; po śmierci św. Aleksandra i jego następcy Jana, ok. roku 435, został tam igumenem. Zmarł w pokoju w swoim konwencie ok. 470 roku.

                TROPARION o męczennikach (9).

Św. Marcela TROPARION o wielebnym (12).

KONTAKION o Młodziankach, ton 4.

Gwiazda do Narodzonego posłała Mędrców,* a Herod na próżno posłał nieprawe wojsko,* myśląc, że zabije leżącego w żłobku jako Niemowlę.

PROKIMEN, ton 6.

Ps 112,1 i 9.

Chwalcie, chłopcy, Pana,* chwalcie Jego imię.

Stych: Który pozwala niepłodnej mieszkać w domu jako matce cieszącej się dziećmi.

Apostoł: Hbr 2,11-18.

ALLELUJA

Ps 78,3 i 10.

Rozlali krew ich jak wodę dokoła Jeruzalem, a nie było, kto by pogrzebał.

Stych: I niech się okaże nad poganami przed oczyma naszymi pomsta krwi sług Twoich, która została wylana.

            Ewangelia: Mt 2,13-23.

ŚPIEW NA KOMUNIĘ

Ps 32,1.

Weselcie się, sprawiedliwi w Panu,* prawym przystoi uwielbienie,* alleluja 3x.

30 Po-święto Bożego Narodzenia. - Św. męczennicy ANISJI i św. ZOTYKA, kapłana i Opiekuna sierot.

Św. Anisja (Anysia, spełnienie, powodzenie gr) cierpiała za wiarę w Tesalonice za cesarza Maksymiana (286-305) na początku IV wieku.

Św. Zotyk (Dzōtikos, dający życie gr), Rzymianin, początkowo był na służbie u św. Konstantyna Wielkiego (306-337). Gdy cesarz przeniósł stolicę cesarstwa z Rzymu do Konstantynopola, przeprowadził się tam i Zotyk. Wkrótce pozostawił świeckie urzędy, przyjął święcenia kapłańskie i w swoim domu opiekował się biednymi i włóczęgami. Od Konstantyna otrzymał pieniądze i zbudował szpital dla trędowatych, których zazwyczaj topiono w morzu; starał się dla nich o żywność i ubranie. Gdy na tron wstąpił syn Konstantyna, Konstans (337-361), zwolennik herezji ariańskiej, wówczas nowemu cesarzowi doniesiono o darowiźnie. Zapytany o to Święty, pokazał cesarzowi zbudowany szpital i dom dla włóczęgów. Ten rozgniewał się, bo sądził, że Zotyk za otrzymane pieniądze nabył drogocenności i Konstans teraz je na powrót otrzyma. Kazał więc Świętego przywiązać do dzikich mułów, które go włóczyły po kamieniach. Całe ciało zostało poszarpane i święty męczennik oddał Bogu ducha. Leprozorium św. Zotyka, początkowo bardzo skromne, powiększyło się dzięki cesarzowi Konstantynowi Porfirogenecie (919-956) w pierwszych latach jego panowania. Z kolei Jan Tzimisces (969-976) dodał nowe budynki i bogato je uposażył. W czasie trzęsienia ziemi zostało zniszczone i odbudował je cesarz Roman III (1028-1034).

KONTAKION o Anysii, ton 4.

Nastał świetlany dzień wspomnienia twych wspaniałych czynów,* przesławna męczennico,* dziś boży Kościół świętuje i wzywa wszystkich, by wołali do ciebie:* Witaj święta Anisjo, dziewico i męczennico.

31 ZAKOŃCZENIE UROCZYSTOŚCI BOŻEGO NARODZENIA. - Św. męczennicy MELANII Rzymianki.

            Kobiety dotrzymują kroku mężczyznom w świętym współzawo­dnictwie rozwoju życia zakonnego. Czy poświęcenie dziewictwa Chrystusowi nie było jednym z ważniejszych wydarzeń w pierwotnym Ko­ściele, faktem, przez który kobiety się wyróżniały? Patrycjuszka św. Melania (Melanē, czarna; surowa gr) Starsza, wnuczka konsula Marcelina i żona Waleriusza Maksyma, prefekta Rzymu za cesarza Juliana Odstępcy, urodziła się w Hiszpanii. Owdowiała w 22 roku życia i powzięła gorące pragnienie poświęcenia się Bogu. Swego syna Publikolę powierzyła wychowawcy, sprzedała większą część swoich ogromnych majętności i udała się do Aleksandrii, gdzie rozdzieliła bogactwa wśród biednych i ofiarowała klasztorom. W Nitrze odwiedziła Ojców pustyni, przebywała z nimi przez pół roku, nawiedzając anachoretów na pustyni i ucząc się od nich. Przy pomocy Rufina, sławnego pisarza, zakłada ok. roku 375 w Je­rozolimie klasztor, w którym pozostała z przez 27 lat w towarzystwie pięćdziesiątki konsekrowanych dziewic. Rufin pochodzący z Akwilei w Italii z czasem otrzymał święcenia kapłańskie i w czasie działalności św. Melanii zudował w Jerozolimie hospicjum, gdzie przyjmował biskupów, kapłanów, zakonników i zakonnice, którzy pielgrzymowali do Miejsc Świętych. Syn św. Melanii Publikola otrzymał wysokie wykształcenie, wspaniałe maniery, nie mówiąc o szczęśliwym małżeństwie, które zawarł, doszedł do wysokich godności w Cesarstwie.

                Dziełu św. Melanii Starszej zapewniła wielki rozwój jej wnuczka, św. Melania Młodsza, córka Publikoli, której wspomnienie dziś obchodzimy; urodziła się w Rzymie około 383 roku. Ze swoim mężem Piniuszem ok. 409 roku popłynęła do Afryki, gdzie przebyli 7 lat, potem w towarzystwie Albiny, matki Piniusza, pojechali do Jerozolimy. Po śmierci w 431 roku Albiny św. Melania zamieszkała w małej celi na Górze Oliwnej. Tu wzniosła klasztor, w którym przewodziła 90 mniszkom, ale w sposób tak pokorny jakby była służącą wszystkich. Codziennie uczestniczyła w Świętych Tajemnicach. Po śmierci Piniusza ufundowała klasztor dla mężczyzn, by zapewnić odprawianie nabożeństw w obrządku łacińskim w kościele pw. Wniebowstąpienia. Zmarła 31 grudnia 439 roku (por. Rops D., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1969, s. 605).

TROPARION o Melanii, ton 4.

Umiłowałaś życie anielskie* i odrzuciłaś przyjemności życia wygodnego.* Nauczyłaś się panować nad sobą,* trwać na czuwaniu, spać na ziemi i być pokorną.* Stałaś się naczyniem najczystszym ozdobionym wybornymi darami Ducha Bożego, pełna mądrości.* Dlatego zjednałaś sobie ludzi boską życzliwością* i przyprowadziłaś ich, Melanio, do Pana i Zbawiciela dusz naszych.

KONTAKION o Melanii, ton 3.

Ukochałaś blask dziewictwa * i męża do czynów dobrych nakłoniłaś,* wielkie bogactwa oddałaś na utrzymanie wspólnot zakonnych* i zakładanie nowych klasztorów, w Bogu szczęśliwa Malanio.* Dlatego do wspólnoty niebian przyjęta, czcigodna matko, o nas pamiętaj.